De coronamaatregelen van 2020-2022 waren in een rijk land als Nederland nadelig voor de gezondheid van kinderen, zoals vorig jaar beargumenteerd door pedagoog Hans Koppies. Maar hoe is de situatie voor kinderen in lage- en middeninkomenslanden? Om deze vraag te beantwoorden onderzochten wetenschappers uit Utrecht en Amsterdam de uitwerking van coronamaatregelen in een aantal landen in Oost-Afrika (1), te weten Ethiopië, Kenia, Madagaskar, Malawi, Mozambique, Rwanda, Somalië, Zuid-Soedan, Tanzania, Oeganda, Zambia en Zimbabwe. Zij deden dit door het combineren van gegevens uit 70 verschillende studies die betrekking hadden op de maatregelen om de verspreiding van Covid-19 tegen te gaan en concentreerden zich specifiek op de effecten bij kinderen.
Er werden acht inperkingsmaatregelen gevonden die van invloed waren op de gezondheid en gezondheidszorg van kinderen: lockdowns, schoolsluitingen, afstand houden, reisbeperkingen, bedrijfssluitingen, thuisblijven, uitgaansverboden en quarantainemaatregelen met contacttracering.
De onderzoekers komen tot de conclusie dat deze inperkingsmaatregelen de verspreiding van Covid-19 weliswaar konden beperken, maar ongunstige indirecte effecten hadden op kinderen in Oost-Afrika. Deze indirecte effecten waren:
- economische schade;
- beperkte toegang tot onderwijs;
- voedselonzekerheid;
- kindermishandeling;
- beperkte toegang tot gezondheidszorg;
- verstoorde gezondheidsprogramma’s;
- geestelijke gezondheidsproblemen.
Toename kindermishandeling, kinderarbeid en kindhuwelijken
Zo hebben lockdowns en uitgaansverboden geleid tot een toename van verwaarlozing, seksueel misbruik en geweld tegen kinderen in Ethiopië, Kenia, Rwanda, Oeganda en Zimbabwe. Sluitingen van bedrijven en scholen verstoorden de dagelijkse routine en dwongen mensen om lange periodes samen door te brengen in krappe leefruimtes. Vooral kinderen met een handicap waren het slachtoffer van verwaarlozing en misbruik. De verstoring van de dagelijkse routine schaadde kinderen ook omdat scholen vaak meldpunten van kindermishandeling zijn. Het sluiten van scholen leidt later in het leven tot ontwikkelingsachterstanden en ziekten. Door financiële krapte en voedselonzekerheid belandden kinderen vaker op straat en kwamen terecht in de kinderarbeid.
Ook het aantal kindhuwelijken nam toe vanwege financiële beperkingen en voedselonzekerheid. In regio’s in Oost-Afrika kan de toename van kindhuwelijken als gevolg van de Covid-19-pandemie tot 2035 voortduren. Kwetsbare kinderen en meisjes liepen het grootste risico van kindermishandeling.
Daarom is op basis van dit onderzoek de aanbeveling voor regeringsleiders en beleidsmakers om beter rekening te houden met de nadelige indirecte effecten van Covid-19-maatregelen op kinderen, zeker in regio’s met beperkte middelen zoals Oost-Afrika. Een concrete mogelijkheid hiervoor is om maatregelen te baseren op realistische inschattingen over de impact van een infectieziekte, en niet op grond van een worst-case scenario.
Het Artsen Collectief pleit voor een goed doordachte pandemieparaatheid, waarbij het belang van kinderen voorop dient te staan, niet alleen in Nederland maar ook, en vooral, in lage- en middeninkomenslanden.
Referentie
- El Salih I, Njuguna FM, Widjajanto PH, Kaspers G, Bailey A, Mostert S. Impact of COVID-19 measures on the health and healthcare of children in East-Africa: Scoping review. Int J Health Plann Manage. 2023 Jan 23. doi: 10.1002/hpm.3612. Epub ahead of print. PMID: 36691260.