Onderlinge overdracht van micro-organismen tussen mensen, waaronder seizoensvirussen, hoort bij de normale uitwisseling tussen de mens en zijn omgeving (wij zijn geen steriele wezens). Dit is niet ziekmakend, tenzij er – in het geval van bijvoorbeeld een seizoensluchtwegvirus – sprake is van een grote virushoeveelheid (“viral load”) bij overdracht tussen personen door hoesten en/of niezen. Bovendien moet de ontvangende persoon voor dit virus in immunologisch opzicht kwetsbaar zijn om er ziek van te kunnen worden.
Het commentaar in Zorgvisie van een aantal artsen op het standpunt van het Artsen Collectief over virustransmissie, vraagt om verduidelijking. De auteurs beweren dat er voorbij wordt gegaan aan de mogelijkheid van asymptomatische en presymptomatische transmissie. Dat is niet het geval. De centrale these over virusoverdracht weerlegt dit reeds: in veel discussies en studies over dit onderwerp wordt er geen adequaat onderscheid gemaakt tussen ziekmakende en niet-ziekmakende transmissie.
Drempelwaarde
Bij iedere luchtweginfectie is er sprake van een drempelwaarde om bij onderlinge overdracht ziek te kunnen worden. Deze drempelwaarde zit besloten in het gangbare wetenschappelijke begrip “infectiedruk”. Pas bij een overschrijding van die drempelwaarde kunnen mensen ziek worden en is het zinvol om te spreken van “besmetting”, in de zin van “potentieel ziekmakende overdracht”. Onder die drempelwaarde vindt er min of meer continu overdracht plaats, maar die is klinisch niet relevant. Dat wil zeggen: niet relevant voor zover het gaat over ziekte.
Deze niet-ziekmakende overdracht is voor onze gezondheid echter van groot belang; hij draagt namelijk bij aan de normale prikkeling van het immuunsysteem, hetgeen ieder mens nodig heeft om zijn afweersysteem gezond te houden en continu te laten ontwikkelen, door te leren van de ontmoeting met nieuwe micro-organismen.
De enige uitzondering op het bovenstaande wordt gevormd door mensen die tot een risicogroep behoren vanwege een minder functioneel immuunsysteem, die daardoor ook bij een virusoverdracht onder de drempelwaarde wel eens ziek kunnen worden. Vanuit het perspectief van de bevolking als geheel (en de daaruit volgende epidemiologische en politieke beleidskeuzes) speelt dit in kwantitatieve zin een verwaarloosbare rol, die geen enkele inperking van het maatschappelijke verkeer rechtvaardigt.
Ziekmakende overdracht
Ziekmakende overdracht, een transmissie die dus de “ziektedrempelwaarde” overschrijdt, ontstaat door druppeltjes en aerosolen uit de luchtwegen met voldoende ziekmakend virus erin, die door middel van hoesten, kuchen en niezen in de omgeving verspreid worden, en vervolgens ingeademd worden door een ander persoon. Dit vindt daarom vrijwel altijd plaats in de context van mensen met ‘griep- of verkoudheidsklachten’ en/of symptomen.
Het is mogelijk dat er een verwaarloosbaar klein percentage mensen is dat zich nog niet ziek voelt en al wel door hoesten en niezen per abuis een grotere viral load kan verspreiden (“presymptomatische” overdracht), met een potentieel ziekmakende transmissie naar een hiervoor gevoelig persoon als gevolg. [i]Dit is een vergelijkbare situatie als bij een influenza infectie: ook daarbij komt het wel eens voor dat mensen pas kort nadat zij zijn gaan hoesten en niezen zich realiseren dat ze zich eigenlijk niet zo goed voelen en dan pas passende maatregelen nemen. Daarom is het belangrijk dat mensen – op vrijwillige basis – thuisblijven bij klachten of symptomen van griep en verkoudheid.
Klinisch niet relevant
Anders is het gesteld met niet-ziekmakende (of “asymptomatische”) overdracht, die dus de bovengenoemde drempelwaarde niet overschrijdt of zelfs niet eens benadert. Deze komt heel veel voor, sterker nog, die is er voortdurend waar mensen elkaar ontmoeten in het normale maatschappelijk verkeer.Dit is ook het geval bij andere vergelijkbare seizoensluchtwegvirussen. Deze overdracht leidt niet tot ziekte bij de ontvangers.
Het is daarom zeer onjuist om bij studies en discussies over de besmettelijkheid van SARS-CoV-2 niet scherp te onderscheiden tussen wel en niet ziekmakende overdracht en iedere vorm van aangetoonde overdracht direct als klinisch relevant te beschouwen. Dit doet geen recht aan de biologische realiteit.
Heel betreurenswaardig speelt deze verkeerde voorstelling van zaken bij de actuele discussie over de al of niet besmettelijkheid van gevaccineerden en ongevaccineerden. Ook hier wordt onvoldoende onderscheiden tussen ziekmakende en niet-ziekmakende overdracht.
Virusoverdracht onder de ziektedrempelwaarde komt bij beide groepen voor en is bij gezonde mensen zonder klachten bij beide groepen klinisch even irrelevant. Dit maakt het massaal testen van gezonde mensen ook zo zinloos en onnodig. Omgekeerd is alleen een virusoverdracht boven die drempelwaarde bij beide groepen potentieel ziekmakend. Dit laatste blijft overigens, zoals gezegd, altijd mede afhankelijk van de kracht van het immuunsysteem van de ontvanger. Het is inmiddels duidelijk dat ook zo’n grotere virusoverdracht voor komt bij beide groepen.
Medical Common Sense
Het voorgaande beschrijft een inzicht dat geldt voor alle typen seizoensluchtwegvirussen en valt daarom in feite onder de klinische notie van Medical Common Sense. Het is heel ernstig dat deze basale klinische notie door de paniek en de opeenvolging van intrusieve maatregelen in de wereld bij het omgaan met het SARS-CoV-2 virus zo sterk uit het zicht is geraakt.
De op maatschappelijk niveau werkelijk interessante vraag over dit virus is in feite waar de drempelwaarde voor ziekmakende overdracht ongeveer ligt, uitgaande van een ontvanger met een gemiddeld gezond immuunsysteem. Deze drempelwaarde ligt waarschijnlijk behoorlijk hoog, uitgaande van het hoge percentage mensen bij wie een asymptomatische virusoverdracht kan worden vastgesteld of aangenomen. Dit past ook bij de inmiddels bekende lage Globale IFR van Covid-19, die bij lange na niet in de buurt komt van een echt virulent virus als Mazelen of Ebola.
Deze kennis is klinisch en epidemiologisch zeer van belang. Algemene onderzoeken naar virusoverdracht als zodanig zijn dat in feite vaak niet: eventuele, vaak ook nog tijdelijke, verschillen in overdracht tussen verschillende groepen mensen, zoals wel en niet gevaccineerden (voor zover al betrouwbaar vast te stellen), zeggen zonder een duidelijke relatie met de ziektedrempelwaarde op zichzelf niets over de klinische relevantie van zo’n onderzoek.
Maatschappelijke gevolgen
De vaak aanwezige angst bij bijvoorbeeld leraren op scholen dat iedere overdracht van het virus van leerling naar leraar deze laatste dodelijk ziek zou kunnen maken, getuigt van een fundamenteel onbegrip over het essentiële verschil tussen wel en niet (potentieel) ziekmakende virusoverdracht. Dit betreurenswaardige, breed verspreide onbegrip heeft in de laatste 1,5 jaar wereldwijd tot veel ingrijpende en schadelijke maatregelen geleid in de maatschappij, met grote negatieve lange termijngevolgen voor de volksgezondheid in het algemeen.
Helaas is deze begripsverwarring tot nog toe onvoldoende duidelijk door de relevante medische en politieke autoriteiten weersproken. Daardoor is er bij vele normaal functionerende gezonde mensen nog steeds sprake van een ongerechtvaardigde onderlinge angst. Deze angst staat de hoogst urgente normalisering van het maatschappelijk leven in de weg.
[i] Overigens kan het oplopen van de infectiedruk bij een langere verblijfsduur in slecht geventileerde besloten ruimtes bij presymptomatische overdracht een grote en mogelijk essentiële rol spelen om deze ziekmakend te laten worden.
Zie ook ‘Artsen Collectief legt virusoverdracht uit’