In verschillende kranten en nieuwsmedia werd op 10 januari 2024 bericht dat verkeerd gebruik van hydroxychloroquine (HCQ) tegen Covid-19 in Nederland tijdens het begin van de coronapandemie in 2020, toen de wereld op zoek was naar mogelijke therapieën (1-4) mogelijk honderden mensenlevens heeft geëist.
In deze berichtgeving werd gesuggereerd dat het gebruik van HCQ als therapie tegen Covid-19 in alle gevallen een slecht idee zou zijn. Dit klopt echter niet. Want wat is het geval? Zoals Paracelsus in de 16e eeuw zei: het is de dosis die het gif maakt.
“Alles is gif en niets is gif, de dosis bepaalt hoe giftig een stof is.”
Het wetenschappelijke artikel baseert zich op studies waarbij zeer hoge doses op een zeer laat moment in het Covid-19-ziekteproces werden gegeven. Voorbeelden hiervan zijn de Britse RECOVERY-studie en de Amerikaanse SOLIDARITY-studie, maar ook de Nederlandse REMAPCAP-studie.
De werking van HCQ op Covid-19 heeft te maken met de remming van het vermenigvuldigen van het virus. Op het moment dat patiënten in het ziekenhuis belanden zijn ze vaak al in een volgende fase van de ziekte beland die te maken heeft met ernstige ontstekingen en trombose. HCQ werkt daar niet tegen, en hoge doseringen van dit middel zullen dan juist verdere schade toebrengen aan de hartfunctie die al verminderd kan zijn door Covid-19 in de eerdere ontstekingsfase.
Huisarts Rob Elens die als eerste in Nederland HCQ gebruikte voor het behandelen van Covid-19-patiënten lichtte dit toe in een uitzending van Blckbx op 10 januari 2024.
De momenteel gangbare dosis voor behandeling van Covid-19 in een vroeg stadium is 2x 0,2 gram per dag voor een periode van vier dagen, in combinatie met zink en eventueel een antibioticum als azitromycine of doxycycline. Deze doseringen zijn erg veilig en overeenkomstig de HCQ-doseringen die al decennialang gegeven worden bij bijvoorbeeld malaria. Verschillende wetenschappelijke publicaties, sommige al uit 2020 maar ook uit 2023, laten een positief effect zien van HCQ als het in een vroeg stadium wordt gegeven (6-10).
De doses in de RECOVERY-, SOLIDARITY- en REMAPCAP-onderzoeken waren erg hoog, bijvoorbeeld 2,4 gram of 1,6 gram op de eerste dag en 4,4 tot bijna 8 gram in de vijf tot zeven dagen daarna.
Vanwege de alarmerende berichtgeving in de Nederlandse kranten en reguliere media over HCQ voelde het Lareb zich genoodzaakt te benadrukken dat HCQ een zeer veilig middel is en dat bijwerkingen bij malaria en reuma zeldzaam zijn. Er zijn in 2020 slechts twee meldingen geweest van bijwerkingen na het gebruik van HCQ in de behandeling voor Covid-19, en er zijn geen overlijdens gemeld.
Het is opvallend dat traditionele media, zoals Volkskrant, NRC, Telegraaf en NOS allemaal onevenwichtige en ongenuanceerde berichten publiceerden over de honderden dan wel duizenden doden door HCQ bij behandeling van Covid-19, gebaseerd op een eenzijdige interpretatie van een wetenschappelijke studie. Dit zou tot zelfreflectie moeten leiden.
Het Artsen Collectief roept op tot nuancering van de berichtgeving over het gebruik van HCQ voor de behandeling van Covid-19. Het middel dient in een vroeg stadium en in lage hoeveelheden worden gegeven, en niet in hoge hoeveelheden in een laat stadium.
Referenties
- Volkskrant. Bijwerkingen coronapil hydroxychloroquine kostten honderden Nederlanders het leven. https://www.volkskrant.nl/wetenschap/bijwerkingen-coronapil-hydroxychloroquine-kostten-honderden-nederlanders-het-leven~b3dbba78/
- Telegraaf. Bijwerking coronapil hydroxychloroquine kostte honderden Nederlanders het leven. https://www.telegraaf.nl/nieuws/1007426804/bijwerking-coronapil-hydroxychloroquine-kostte-honderden-nederlanders-het-leven
- NRC. Einde oefening. Malariapil is schadelijk bij Covid. https://www.nrc.nl/nieuws/2024/01/08/einde-oefening-malariapil-is-schadelijk-bij-covid-a4186315
- RTL Nieuws. Duizenden overleden door verkeerd coronamedicijn hydroxychloroquine. https://www.rtlnieuws.nl/nieuws/nederland/artikel/5428618/duizenden-overleden-doden-verkeerd-coronamedicijn
- Pradelle A, Mainbourg S, Provencher S, Massy E, Grenet G, Lega JC. Deaths induced by compassionate use of hydroxychloroquine during the first COVID-19 wave: an estimate. Biomed Pharmacother. 2024 Jan 2;171:116055. doi: 10.1016/j.biopha.2023.116055. Epub ahead of print. PMID: 38171239.
- Gert Meeus, Frauke Van Coile, Hans Pottel, Ann-Sophie Michel, Ortwin Vergauwen, Katy Verhelle, Stoffel Lamote, Mathias Leys, Michaël Boudewijns, Pieter Samaey (2023).
Efficacy and safety of in-hospital treatment of Covid-19 infection with low-dose hydroxychloroquine and azithromycin in hospitalized patients: A retrospective controlled cohort study. New Microbes and New Infections 55: 101172. https://doi.org/10.1016/j.nmni.2023.101172. - Brouqui P, Million M, Parola P, Mccullough PA, Raoult D. Outcomes after early treatment with hydroxychloroquine and azithromycin: An analysis of a database of 30,423 COVID-19 patients. New Microbes New Infect. 2023 Oct 30;55:101188. doi: 10.1016/j.nmni.2023.101188. PMID: 38024333; PMCID: PMC10651676.
- Prodromos C, Rumschlag T. Hydroxychloroquine is effective, and consistently so when provided early, for COVID-19: a systematic review. New Microbes New Infect. 2020 Nov;38:100776. doi: 10.1016/j.nmni.2020.100776. Epub 2020 Oct 5. PMID: 33042552; PMCID: PMC7534595.
- Lammers AJJ, Brohet RM, Theunissen REP, Koster C, Rood R, Verhagen DWM, Brinkman K, Hassing RJ, Dofferhoff A, El Moussaoui R, Hermanides G, Ellerbroek J, Bokhizzou N, Visser H, van den Berge M, Bax H, Postma DF, Groeneveld PHP. Early hydroxychloroquine but not chloroquine use reduces ICU admission in COVID-19 patients. Int J Infect Dis. 2020 Dec;101:283-289. doi: 10.1016/j.ijid.2020.09.1460. Epub 2020 Sep 29. PMID: 33007454; PMCID: PMC7524430.
- Derwand R, Scholz M, Zelenko V. COVID-19 outpatients: early risk-stratified treatment with zinc plus low-dose hydroxychloroquine and azithromycin: a retrospective case series study. Int J Antimicrob Agents. 2020 Dec;56(6):106214. doi: 10.1016/j.ijantimicag.2020.106214. Epub 2020 Oct 26. PMID: 33122096; PMCID: PMC7587171.