Op 4 september jl. stond zij op het podium van Vrouwen voor Vrijheid: Dr. Lidewij Hoorntje, plastisch reconstructief chirurg. Vanaf de oprichting is zij actief bij het Artsen Collectief en vooral betrokken bij het vraagstuk rondom het vaccineren van kinderen en jongeren. Niet eerder werd geadviseerd kinderen te vaccineren tegen een ziekte waar ze zelf nagenoeg geen last van hebben. Ze vraagt zich af hoe de afweging tot dit advies is gemaakt en in hoeverre we daadwerkelijk vrij zijn hierin zelf een keuze te maken. Zij geeft een beeld van de toekomst van de gezondheidszorg zoals zij die voor zich ziet.
We delen haar speech graag met je.
Bekijk het filmpje:
Lees hier de speech van Lidewij:
“Hallo allemaal, ik voel me ontzettend dankbaar dat ik hier vandaag met jullie mag zijn. Ik sta hier als mens, medemens, moeder, en als arts, maar spreek op eigen titel. Ik deel mijn zorgen, mijn visie en het is niet mijn bedoeling iets of iemand te schaden.
Wat leven we in een bijzondere tijd. Als ik hier dan zo sta, en jullie allemaal zo zie, mensen die de moeite hebben genomen om hier samen te komen, met elkaar te delen, en als ik denk aan alle mensen die dit op een later tijdstip nog eens terug kijken – dan voelt m’n hart zo vol, ik voel zo veel dankbaarheid doordat deze tijd er ook aan heeft bijgedragen dat mensen elkaar juist weten te vinden, opzoeken en ontmoeten. Want ik weet niet hoe het voor jullie is, maar voor mij heeft de duisternis van de afgelopen ruim anderhalf jaar, me kraakhelder laten inzien waar het licht is.
Ik ontmoet zelf ook zulke mooie mensen!
Onrecht en bezorgheid
Eén van die mensen vroeg mij pas: wat maakt nou dat jij je zo druk maakt over corona? Mijn directe eerste reactie was: Ik kan niet tegen onrecht. En meteen daarna: ik ben vooral bezorgd. Direct in het begin, was ik bezorgd over de vloedgolf aan ellende die op ons af leek te komen. Vreselijke verhalen uit Italië. Maar ook uit het zuiden van het land kwamen verhalen van collega’s, over hoe snel hun ziekenhuizen volliepen met zieke mensen. Ik meldde me aan om bij code zwart te helpen op de IC, en was bezorgd of ik wellicht zou worden ingezet om bij de poort van het ziekenhuis te moeten gaan kiezen: jij wel, jij niet. Gelukkig is het in Nederland niet zo ver gekomen.
Wel was de collectieve angst meteen voelbaar. De leegte op straat. De lege schappen in de supermarkt. Lege scholen, lege kantoren. We zaten binnen, en wachtten af.
In het ziekenhuis werden hele operatieprogramma’s afgezegd, corona afdelingen in gericht en IC-capaciteit uitgebreid. Overleggen ging virtueel, en al snel viel het me op dat er aanpassingen kwamen in behandelingen. Zoals het weglaten van bestraling na operatie, anticiperend op capaciteitsgebrek. Ik schrok daarvan, want waren die protocollen er niet voor niets? Die zijn er toch voor optimale patiëntveiligheid? En het antwoord was, ‘ach 10 jaar geleden werden ze hier ook niet voor bestraald…’
Ik werd bezorgd over de impact van de maatregelen.
Volksgezondheid gaat toch over meer dan het voorkomen en bestrijden van corona?
Coronamaatregelen die ons gedwongen thuis, en op afstand van elkaar hielden. Waarbij de nabijheid van een ander verwerd tot gevaar. Waarbij gezichtsuitdrukkingen verstopt werden achter poreuze maskers, en zo onderling contact verder werd beperkt. Maatregelen, die maakten dat mensen hun eigen bedrijf zagen stilvallen, waarna ze teruggeworpen werden op zichzelf, in afwachting van mogelijke steunpakketten. De isolatie, de onzekerheid, en de angst voor wat nog komen zou, kreeg z’n weerslag op het welzijn van mensen. Dat een lockdown was uitgeroepen om verspreiding tegen te gaan, was zeker in de beginfase goed verdedigbaar. Maar gebrek aan voortschrijdend inzicht, in de uitwerking ervan, baarde me zorgen.
Maatregelen, waardoor wijzelf maar ook onze kinderen leerden dat je een gevaar kan zijn voor de ander. Dat andermans welzijn jouw verantwoordelijkheid is. Maar is dat zo?
En waar blijft het bewijs dat deze maatregelen echt bijdragen? Dat er significante virusoverdracht voorkomen kan worden tussen 9 uur ‘s avonds en 6 uur ‘s ochtends?
Dat zelfgemaakte mondkapjes virussen kunnen buitenhouden? Houden ze ons veilig, of is het een schijnveiligheid?
Als de bewijsvoering kraakhelder was, voelden we die onrust niet. Stonden we hier waarschijnlijk niet. Waren we blij met de centrale sturing, vol zorg en vertrouwen.
Waarom inzetten op angst?
Het viel me op dat de angst voor Covid-19 enorm was. En hoe krachtig angst is als middel om mensen in een bepaalde richting te bewegen. Of stil te laten staan. Te controleren. Dat de angst zo groot werd gemaakt, door voortdurende herhaling van de vreselijke scenario’s in de media, mensen die zielsalleen stierven, omdat nabijheid letterlijk levensbedreigend werd verklaard.
Ik heb vele schrijnende verhalen gehoord, juist van mensen op de werkvloer, die de zorg droegen voor mensen in hun laatste levensfase. Die zich zorgen maakten hoe juist het stukje menselijkheid in het contact al verdwenen was, nog voordat het leven voorbij was. Was dat nodig? Hebben we die mensen zo de best mogelijke zorg kunnen geven? Alleen al door deze gang van zaken, zijn collega’s getraumatiseerd geraakt.
Nu heb ik mensen in mijn leven, die heel veel weten over infectieziekten. Over hoe ze ontstaan, hoe ze zich verspreiden, hoe je ze kan aantonen of behandelen. Ze verstaan hun vak goed. Wij vroegen ons dus af, waarom wordt niet transparant gemaakt, welke mensen het nu zijn die zo heel ziek worden of zelfs sterven na infectie met SARS-CoV-2? Vanuit China en Italië waren natuurlijk al vrij snel data beschikbaar. Waarom werd dat niet publiekelijk gedeeld? Waarom werd alleen maar ingezet op angst?
Voorkomen is beter dan genezen
Nu ben ik ervan overtuigd, dat voorkomen beter is dan genezen. Vaccineren is een middel dat om die reden vaak wordt ingezet. En for the record, ik ben zelf, net als mijn kinderen, voor van alles gevaccineerd. Maar ik begrijp niet waarom vanaf het begin alleen maar ingezet is op een vaccin als enige uitweg uit deze crisis…
We hebben immers te maken met een SARS-coronavirus, dat bekend staat om de frequente mutaties. Er ontstaan telkens nieuwe varianten. Wat dat betreft lijkt het op het griepvirus. Maar na dertig jaar griepvaccinaties is nog geen vermindering in sterfte aangetoond – aldus een Cochrane review voor de factcheckers van dit verhaal. (Bronnen: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6491101/, https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/29388196/ en https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/27251461/)
Ja, voor mensen die een hoog risico lopen op het ontwikkelen van een ernstige Covid-19, is een vaccin wellicht de slimste keuze op de korte termijn. Maar voor anderen spelen de onbekende effecten op de lange termijn toch ook een rol. Deze vaccins maken gebruik van nieuwe technieken; niet eerder gebruikt in mensen voor dit doel. Dat is, zoals op de site van de rijksoverheid staat te vinden, een risico. En daarbij: nooit eerder werden in Nederland kinderen gevaccineerd tegen een ziekte waar ze zelf nagenoeg geen last van hebben.
Waarom wordt op geen enkele manier ruimte gemaakt voor behandeling van mensen die ziek zijn geworden, alvorens ze verslechteren? Waarom worden middelen, die internationaal toch ook veel successen hebben laten zien, verboden, en worden voorschrijvers vervolgd en beboet? Het kan toch niet zo zijn dat we helemaal niets kunnen doen voor zieken totdat ziekenhuisopname nodig lijkt?
Gelukkig gaat het de meeste mensen na infectie niet zo slecht.
Een maand na begin van de eerste lockdown maakt Van Dissel al duidelijk dat van alle mensen die in contact komen met het virus, de meesten weinig tot geen klachten hebben, sommigen erg ziek worden, en ongeveer 2 procent aanvullende hulp in of van het ziekenhuis of op de intensive care nodig heeft. En ondanks dit voortschrijdend inzicht, blijft een specificatie van welke mensen nu zo ziek worden, met welke bijkomende kenmerken of ziektes, onduidelijk voor het publiek.
De rol die de media speelt in het onderhouden en voeden van de angst vind ik zorgelijk. We moeten wachten op een vaccin, je kan maar zo op de IC terechtkomen, dus houd je aan de maatregelen. Maar zonder bewijs van effect, is het dan niet meer dan schijnveiligheid?
Dan het testen. Daarover was onze demissionair minister-president zelf kraakhelder: je moet niet testen als je geen klachten hebt. Daar is die test niet geschikt voor. En hij heeft gelijk. Een PCR-test toont geen levend virus aan, maar slechts een klein stukje van het viraal erfelijk materiaal. De aanwezigheid ervan kan leiden tot een positieve uitslag, maar niet meteen zeggen dat je besmettelijk bent voor anderen. De PCR-test is een goed middel om in te zetten bij iemand met klachten passend bij corona (zoals luchtwegklachten met hoesten, koorts, en ziek zijn, waarbij ANDERE oorzaken van de klachten zijn uitgesloten zoals griep, of een ander verkoudheidsvirus). Níet als toegangstest. Daarbij komt dat in een periode waarin de ziekte weinig voorkomt, zoals de zomerperiode voor het coronavirus, een test veel vaker vals positief kan zijn. Professor Armand Girbes, intensive care geneeskunde, heeft daar een heel heldere video over gemaakt: https://www.youtube.com/watch?v=SZMF_q6XiS4
Maar mensen, als je ziek bent, blijf dan thuis! (gezien de huidige regels…)
En tenslotte mijn zorg over de willekeur. Wat waren de gedachtes achter het uitsluiten van bepaalde groepen; voor de mondkapjes plicht? Waarom mogen in Zandvoort 70.000 mensen zelf van hun stoel komen om drank te halen, maar ligt die grens voor een festival op 750?
Ik ben bezorgd om de volksgezondheid, de macht van de media, de centralisatie van macht. Ik ben bezorgd over de grote mate van cognitieve dissonantie (cognitieve dissonantie is de onaangename spanning die iemand ervaart bij tegenstrijdige overtuigingen, ideeën of opvattingen of bij handelen in strijd met de eigen overtuiging).
Ik ben bezorgd voor de consequenties van het laten horen van een tegengeluid. Maar ik kan niet anders. Ik ben dokter geworden om mensen te helpen, en die intentie is mijn drijfveer. Laat ons handelen vanuit liefde, niet vanuit angst.
Kraakhelder
Dan wil ik toch separaat benoemen, de term ‘desinformatie’. Wat is dat eigenlijk? Is dat het een zeggen, maar het ander doen? Iets beloven, wat niet waar blijkt? Is het informatie die afwijkt van je eigen boodschap? Of is juist het ontbreken van een tegengeluid waar we ons zorgen om moeten maken?
Er is voor mij een ding kraakhelder: er worden termen door elkaar gebruikt, die niet hetzelfde zijn:
- een positieve test is niet hetzelfde als besmettelijk zijn
- geïnfecteerd raken is niet hetzelfde als ziek zijn
- een QR code krijgen, is niet hetzelfde als gezond zijn
- en gevaccineerd zijn is niet hetzelfde als beschermd zijn tegen ziekte
Want de huidige vaccinaties bieden geen 100% bescherming. We zien in Israël dat mensen die begin dit jaar dubbel werden gevaccineerd, toch met corona opgenomen worden. Het effect van de vaccins lijkt met de tijd af te nemen, of minder goed voor nieuwe mutaties. Dit wil niet zeggen dat vaccins niet werken, maar is wel een dringende oproep om beter in kaart te krijgen hoe goed de werking van de vaccins in de praktijk nu echt is, en hoe lang deze aanhoudt, en tegen welke varianten de vaccins werken.
En verder is onderbelicht dat de vaccins niet zijn ontworpen om verspreiding tegen te gaan. Ze zijn gemaakt om symptomen te verminderen. Symptomen van ziekte door die eerste variant, die nu nagenoeg verdwenen lijkt te zijn. Nu is de deltavariant dominant. CDC-Director Walensky zei het recent nog: de huidige vaccins zijn niet in staat om infectie met en verspreiding van de delta variant te voorkomen.
Vaccins kunnen wel degelijk levens redden door de mate van ziek zijn te verminderen. Maar dat is niet hetzelfde als het voorkomen van het verspreiden van ziekte.
En hoe zit het eigenlijk met de complicaties na vaccinatie?
Beleid moet gestuurd worden niet op wat we hopen, maar op wat data ons vertellen.
Maar, ik ga richting afronden. Wat kunnen we doen? Kenners vertellen ons, dat corona endemisch wordt. Dat we er mee zullen moeten leren leven. Samen, met corona.
Ik denk zoals ook anderen op deze aarde, dat de coronacrisis een op z’n Engels, “unique window of opportunity” biedt, om dingen anders te gaan doen dan we deden. Om een wereldwijde verandering te bewerkstellingen. Een verandering, waarin het gaat om twee dingen:
- Zorgen voor jezelf, en
- Zorgen voor de ander.
Eerst jezelf:
Mensen zitten eigenlijk heel bijzonder in elkaar. Dit hele lichaam van ons, een wonder toch? Altijd gericht op het weer bereiken van een optimale gezondheidstoestand. Wat we er ook mee doen. Wat we er ook in stoppen. In gieten. Hoe hard we er ook mee werken, sporten, feesten wellicht. Het zelf herstellend vermogen van ons lichaam is fenomenaal.
Toch zijn we ons er maar weinig echt bewust van, zo lijkt het soms. Als ik als chirurg twee stukjes huid bij elkaar leg, met wat hechtdraad, dan is niemand verbaasd dat het een week of twee later helemaal aan elkaar is gegroeid. Sterker nog, dat is de verwachting. Maar dat aan elkaar groeien, dat doe ik niet. Dat doet je lichaam. Dat doe jij!
Als jouw lijf in optimale voedingstoestand is, genees je sneller.
Als je niet rookt, heb je veel minder kans op complicaties.
Als je in de herstelfase rust afwisselt met gerichte oefeningen, knap je sneller op.
Als je tijd neemt om je aandacht te richten op herstel, en af te stemmen op je lijf, word je co-creator. Jij hebt die power in je. Jij hebt zelf invloed op je gezondheid. Jij kan wel degelijk wat doen om niet alleen je gezondheid, maar ook je immuunsysteem te verbeteren. En zo ook invloed te hebben op hoe je lichaam reageert op een infectie.
Als je bewuster bezig gaat met je gezondheid, je voeding, je lichaamsbeweging en mentale welzijn, zal je merken dat je je beter gaat voelen. Dat jij aan het roer komt te staan En dat je niet telkens de volgende persconferentie hoeft af te wachten om te horen hoe groot de dreiging nu weer is. You’re prepared! En op die manier zal je ook anderen inspireren.
We weten dat zo’n 80% van de mensen die met corona op de IC terecht komen, overgewicht heeft. Dat is niet iets om oordelend over te doen, dat is het nooit, maar wel iets wat niet goed is voor je gezondheid. Op allerlei vlakken. Het leidt vaker tot suikerziekte, hoge bloeddruk, versleten gewrichten, en een beperkte lichaamsbeweging. En het is iets waar je wat aan kan doen. Zelf. Maar je hoeft het niet alleen te doen.
Meer en meer wordt het belang van een gezonde leefstijl opgemerkt en kun je terecht bij mensen die je daarin kunnen informeren en begeleiden. Om te kijken wat bij jou past, wat jij nodig hebt om tot optimale gezondheid te komen. Dat kan je zelf doen, voor jou. En je verkleint je kans op ziekte. En daar heeft een ander ook weer wat aan.
Tenslotte ‘de ander’:
Zoek de verbinding met elkaar. En dat begint bij de connectie in jezelf. Als je goed met jezelf verbonden bent, word je minder gevoelig voor manipulaties of negativiteit van anderen. Als je leert resillient (weerbaar) te zijn, ben je beter bestand tegen invloeden van buitenaf, wat er ook maar komen gaat. Door goed met jezelf verbonden te zijn, voel je wat je nodig hebt, wie of wat bij je past, en wie of wat niet. Vanuit die verbondenheid met jezelf, treed je de wereld autonomer tegemoet, laat je meer van jezelf zien en trek je automatisch de mensen en situaties aan, die bij die frequentie van jou passen.
Uit je zorgen, maar deel ook je visie op hoe jij denkt dat het anders kan. Zoek naar de verbinding met de ander, de overeenkomsten, en je zal zien dat we eigenlijk veel dichter bij elkaar staan dat het lijkt. Dus verbind je met je hart, en spreek je uit. Deel wat er in je leeft, wat voor jou belangrijk is. Zo weten anderen jou te vinden. Je bent niet alleen.
We doen het samen, met corona.”