Wie na een coronavaccin ernstige bijwerkingen ontwikkelt, kan te maken krijgen met blijvende klachten of beperkingen en er in het slechtste geval zelfs aan overlijden. Kunnen deze mensen of hun nabestaanden de geleden schade verhalen en zo ja, bij wie? We spraken met een gezondheidsjurist, die anoniem wil blijven:
“Het is denkbaar dat slachtoffers een schadevergoeding zullen proberen te vorderen bij de hulpverlener die het vaccin heeft toegediend. Een dergelijke claim lijkt echter op voorhand niet erg kansrijk omdat vaccinatie door de overheid en de gezondheidsinstanties wordt geadviseerd. Zwak punt is wel de informatievoorziening rondom de coronavaccins, waar de hulpverleners een belangrijke rol in spelen. Artikel 7:448 van het Burgerlijk Wetboek bepaalt dat de hulpverlener de patiënt op duidelijke en zo volledig mogelijke wijze dient in te lichten over de voorgestelde behandeling. Daarbij moet aandacht worden besteed aan de noodzaak van de behandeling en de gevolgen ervan, maar ook aan de eventuele risico’s voor de gezondheid. Zeker als het gaat om experimentele behandelingen, wat bij coronavaccinaties in feite het geval is, is het niet ondenkbaar dat de rechter een zware informatieplicht aan de kant van de hulpverlener zal aannemen. Met een enkele verwijzing naar de bijsluiter zal de hulpverlener zich mogelijk niet kunnen vrijpleiten, zeker niet nu er in toenemende mate aanwijzingen zijn dat de vaccins tot ernstige klachten kunnen leiden.
Productaansprakelijkheid?
Een tweede mogelijkheid is een rechtstreekse claim richting de producent van de coronavaccins op grond van artikel 6:185 BW (productaansprakelijkheid). Dit wetsartikel is gebaseerd op een Europese richtlijn bedoeld om ‘consumenten’ te behoeden voor schade door een gebrek in het product. Ook via deze weg lijkt succes bepaald niet gegarandeerd omdat de vaccins op dit moment door het European Medicines Agency (EMA) en andere keuringsinstituten als veilig worden aangemerkt. Producenten zullen de aansprakelijkheid waarschijnlijk afwijzen met de mededeling dat hun product, op het moment dat het in het verkeer werd gebracht, volgens de officiële instanties aan alle veiligheidseisen voldeed.
Overigens heeft het er veel van weg dat de vaccinproducenten zelfs door de overheid zijn gevrijwaard voor schadeclaims. Daarover bestaat geen absolute zekerheid omdat de vaccinproducenten geheimhouding hebben bedongen bij de overeenkomsten die zij met de overheid zijn aangegaan. Echter, uit tal van uitlatingen van de verantwoordelijke minister in de pers valt af te leiden dat niet de producenten maar de overheid als achtervang zal optreden voor mogelijke gezondheidsrisico’s.
Fiasco met Pandemrix
Of de overheid daadwerkelijk over de brug zal komen om geleden schade te vergoeden valt nog te bezien. Dit heeft het fiasco met het Mexicaanse griepvaccin (‘Pandemrix’) wel geleerd, dat in 2009 eveneens razendsnel op de markt kwam. Achteraf bleek het vaccin helemaal niet nodig. Na de vaccinatiecampagne tegen het Mexicaanse griepvirus kwamen gaandeweg ernstige bijwerkingen naar voren. Verschillende kinderen ontwikkelden bijvoorbeeld narcolepsie, een invaliderende neurologische ziekte.
In 2011 toonden Zweedse wetenschappers een duidelijk verband aan tussen vaccinatie met Pandemrix en het vóórkomen van narcolepsie. In 2014 gaf toenmalig minister Schippers van VWS opdracht om – zonder erkenning van aansprakelijkheid – tot een schikking te komen. In 2018 reserveerde het kabinet 5 miljoen euro als schadevergoeding voor enkele van de ‘narcolepsie-kinderen’.
Veel mensen leven in de veronderstelling dat de ouders in datzelfde jaar zijn gecompenseerd, maar dat is niet zo. Volgens epidemioloog en voormalig huisarts dr. Dick Bijl, die de Pandemrix-zaak heeft bestudeerd voor zijn boek over griepvaccins [Noot: Dick Bijl. Griep. Prikken, slikken of heel voorzichtig niets doen? De Graaff, 2020 ], is in nog geen enkele narcolepsie-casus een schikking getroffen.
De conclusie lijkt gerechtvaardigd dat het noch via de individuele hulpverlener, noch via de producent of de overheid, eenvoudig zal zijn om vaccinschade vergoed te krijgen.”