We ondersteunen graag de interessante opinie van Stan Baggen en Peter van der Vlis, van de Vierde Golf, zoals gepubliceerd in Trouw op 3 november 2023 en delen deze met jullie:
Erken snel het falend coronabeleid
Parlementair onderzoek naar het coronabeleid is uitgesteld. Maar het is cruciaal dat de overheid verantwoording aflegt, aldus juristen Stan Baggen en Peter van der Vlis.
Stan Baggen en Peter van der Vlis. Beiden jurist en actief voor de Vierde Golf, een beweging die zich inzet voor een crisisbestendige democratie.
Met de verkiezingen in het vooruitzicht vragen veel partijen aandacht voor het afgenomen vertrouwen in de politiek en de toegenomen polarisatie. Steeds meer mensen haken af en wantrouwen de instituties. Groepen die amper nog naar argumenten luisteren staan tegenover elkaar en zwelgen in hun eigen gelijk.
De Coronapandemie heeft gefungeerd als katalysator. Voor vrijwel iedereen was het een ingrijpende periode. Deels door het virus (voor hen die dierbaren verloren of kampen met long covid), maar ook vanwege de beleidsmaatregelen. Failliete ondernemers, jongeren met leerachterstanden en psychische klachten, vereenzaamde ouderen.
Tegenover een aanvankelijk breed gesteund overheidsbeleid stond een gestaag groeiende minderheid die het oneens was met de maatregelen. De neiging bestond om die groep af te schilderen als onwetenschappelijk, zonder oog voor kwetsbare medemensen, de oplossing van de crisis bemoeilijkend. Het woord ‘wappie’ zette hen in de hoek. Wie zich te kritisch uitte op sociale media, dreigde te worden gecanceld. Vooral toen de vaccinatiecampagne begon, zijn mensen die zich niet wilden laten vaccineren als asociaal weggezet. Het gaat over bijna drie miljoen mensen die dit echt pijn heeft gedaan.
Geen kwade intenties
Op de effectiviteit van de maatregelen valt inmiddels het nodige af te dingen. De overheid zat in een tunnel, oordeelt de Onderzoeksraad voor Veiligheid recent. Een ruimhartige publieke erkenning daarvan zou mensen die zijn weggezet op hun beurt ruimte bieden te accepteren dat er geen kwade intenties waren. Het is tijd om bruggen te bouwen over de kraters die zijn geslagen tussen burger en overheid, tussen mensen onderling, zelfs binnen families en vriendengroepen.
Ons politieke systeem werkt zolang mensen erin geloven. Een gebrek aan vertrouwen erodeert de democratie. De verdeeldheid belemmert breed gedragen oplossingen voor de grote problemen waarvoor we staan. De Tweede Kamerverkiezingen bieden een uitgelezen gelegenheid voor depolarisatie en vertrouwensherstel. Wat is daarvoor nodig? Wij noemen drie fundamentele punten.
Ten eerste: het besef dat vrijheid van meningsuiting een groot goed is waarin geen inmenging vooraf mag plaatsvinden, ook niet in crisistijd. De overheid mag die vrijheid niet op voorhand inperken, zoals ze deed met de Denktank Desinformatie, waar alternatieve geluiden werden bestreden. Ook omstreden standpunten en onjuiste informatie mogen, uitzonderingen daargelaten, worden geuit. Als de overheid gedrag wil beïnvloeden of desinformatie wil weerspreken, is het eerlijker als dat met open vizier gebeurt.
Snel parlementair onderzoek
Ten tweede: direct na de verkiezingen moet het parlementair onderzoek naar het coronabeleid beginnen. Dat die enquête is uitgesteld, valt niet uit te leggen. Breed wordt onderkend dat het beleid ingrijpend was en de volgende pandemie een kwestie van tijd is. Door eerlijk te evalueren kunnen we vaststellen in hoeverre de aanpak effectief was en lessen voor de toekomst trekken.
Bovendien kan zo’n publieke evaluatie vertrouwen terugwinnen. Een betrouwbare overheid is bereid terug te kijken en fouten te erkennen. Tot de uitkomst van die enquête zouden we ons niet moeten verbinden aan een bepaalde aanpak van een volgende pandemie, ook niet in internationaal verband aan de hand van een WHO-pandemieverdrag.
Onze overheid moet de handen vrijhouden voor een maatgerichte aanpak, zoals het veelbekritiseerde Zweden hanteerde. Dat land biedt een uitstekende ‘benchmark’ voor de parlementaire enquête om te bepalen wat er goed en fout is gegaan.
En ten derde: een hard nee tegen verdere digitale surveillance. Burgers mogen niet worden uitgesloten van het sociaal-maatschappelijk leven op grond van een QR-code. Nooit meer.
Bron: Terugblik op coronabeleid kan niet wachten: het vertrouwen erodeert – Trouw