Het Artsen Collectief wil graag een vruchtbare dialoog blijven stimuleren over de aard en aanpak van Covid-19. Om dat van ons uit goed te kunnen doen hebben wij onze huidige kerninzichten nog eens op een rij gezet. Zij kunnen dienen als uitgangspunt om weer in gesprek te gaan.
Versie 1.0 – maart 2023
1: Gezonde mensen houden elkaar gezond
De kans dat gezonde mensen andere personen ernstig ziek maken, is bij door de lucht overdraagbare seizoensvirussen verwaarloosbaar klein. Onderlinge overdracht van micro-organismen en virussen van de ene naar de andere persoon vindt in de bevolking altijd plaats. Bij gezonde mensen leidt dit niet tot ziekte. Dit heeft te maken met het feit dat er voor een ziekmakende overdracht van een potentieel ziekteverwekkend micro-organisme of virus blootstelling aan een minimale hoeveelheid van die ziekteverwekker nodig is. In dit verband wordt gesproken van een voldoende hoge infectiedruk. Onder die minimale hoeveelheid ontstaan er bij mensen met een gemiddeld gezond immuunsysteem na blootstelling aan de betreffende ziekteverwekker geen klachten en/of symptomen. Deze niet-ziekmakende overdracht is voor de volksgezondheid echter van groot belang, omdat die bijdraagt aan het op peil houden van het immuunsysteem van mensen en daarmee aan het handhaven van de juiste balans tussen virussen, micro-organismen en gastheren. Onder bepaalde omstandigheden kan de infectiedruk onder de bevolking oplopen, waardoor sommige mensen ziekteverschijnselen gaan vertonen. Dit proces ontwikkelt zich steeds opnieuw bij de bekende seizoenziekten, zoals griep en verkoudheden. Soms leidt dit tot epidemieën.[1] Mensen met klinische verschijnselen kunnen (zij het gedurende een korte periode) anderen in hun omgeving besmetten, dat wil zeggen: ziek maken door een ziekmakende overdracht met een hoge hoeveelheid van het betreffende micro-organisme of virus, die het immuunsysteem van de besmette persoon niet voldoende kan neutraliseren. Bij potentieel ziekmakende virussen wordt hierbij gesproken over een hoge “viral load”.[2] Bepaalde groepen mensen hebben een verhoogde gevoeligheid voor het ontwikkelen van ziekte bij een relatief lage infectiedruk (risicogroepen), zoals ouderen met onderliggende aandoeningen, mensen met auto-immuunziekten en transplantatiepatiënten die immunosuppressieve medicatie krijgen.[3] Dit maakt dat ten tijde van een verhoogd risico in de bevolking op ernstige ziekte door overdracht van bepaalde virussen of micro-organismen, het beleid gericht moet zijn op het beperken van contact tussen mensen met klinische verschijnselen en de rest van de bevolking (‘Bij ziekte blijf je thuis’) en daarnaast op het beschermen van mensen die behoren tot de risicogroepen. Voor beleidsmaatregelen in dit soort omstandigheden zijn vrijwilligheid en keuzevrijheid als randvoorwaarden essentieel en uitvoerbaar: mensen ervaren aan den lijve dat ze ziek zijn, en wie tot een risicogroep behoort weet dat over het algemeen wel en kan heel goed zijn of haar eigen risicoafweging (of die voor hun kinderen) maken. Voor mensen zonder klinische verschijnselen hebben maatschappelijke beperkingen zoals afstand houden van elkaar, het verplicht dragen van mondkapjes en het gebruik van speciale toegangsbewijzen voor openbare gelegenheden zoals het coronatoegangsbewijs (CTB) op grond van het bovenstaande medisch gezien geen toegevoegde waarde, en zijn alleen al daarom onacceptabel (zie ook punt 5: Geen coronatoegangsbewijzen).
2: Geen massale coronatests
Testen op coronavirussen buiten het ziekenhuis is medisch zinloos en maatschappelijk schadelijk, omdat dit bij afwezigheid van een specifiek geneesmiddel geen medisch relevante informatie oplevert en bij de bevolking op grote schaal tot onnodige uitval van werk en andere sociale activiteiten leidt. Dit heeft een ontwrichtend effect op de maatschappij [4]. Hiervoor zijn vier redenen:
- Bij klachten door welk willekeurig luchtwegvirus ook (hoesten, niezen, koorts) is de behandeling primair: thuisblijven en enige afstand houden tot anderen. Het gaat hierbij alleen om het klinisch beeld. Welk virus hierbij een rol speelt is voornamelijk bij epidemiologisch onderzoek en in sommige klinische situaties in het ziekenhuis van belang. Alleen als er een specifiek geneesmiddel voor door een coronavirus veroorzaakte ziekteverschijnselen zou bestaan, zou een diagnostische test op coronavirussen zinvol zijn. Een positieve uitslag bij luchtwegklachten en/of -symptomen kan dan leiden tot het gebruik van dit geneesmiddel, als de arts dit bij ernstige klachten en/of symptomen nodig acht. Hiervan is op dit moment echter buiten het ziekenhuis (nog) geen sprake, hoewel er wel verschillende kandidaten voor zo’n geneesmiddel worden onderzocht. Daarom heeft testen op coronavirussen buiten het ziekenhuis vooralsnog geen zin.
- Het massaal testen op coronavirussen leidt bij negatieve testuitslagen tot onderschatting van de ernst van door andere micro-organismen of virussen veroorzaakte luchtwegklachten en -symptomen. Bij aanwezigheid van luchtwegklachten leidt de negatieve coronatest tot een vals gevoel van veiligheid, met name met betrekking tot de omgang met medemensen die tot risicogroepen behoren.
- De voor dit doel als standaard gebruikte PCR-testen detecteren de aanwezigheid van bepaalde stukjes RNA van het coronavirus. De test is positief als er intact virus aanwezig is, maar kan terwijl er al lang geen actief virus meer aanwezig is ook inactief virus en resten van het coronavirus-RNA signaleren, die nog maanden na een doorgemaakte infectie in het lichaam kunnen blijven. Hieruit volgt dat een positieve PCR-test als geïsoleerd gegeven niet betekent dat er actief virus aanwezig is. Hierbij moet wel worden aangetekend dat een goede antigeendetectietest veel beter correleert met de aanwezigheid van infectieus virus. [5]
- Ten slotte is het ook zo dat zelfs als er wél actief virus aanwezig is, dit nog steeds niet hoeft te betekenen dat iemand daadwerkelijk ziek en daarmee besmettelijk wordt. Dit laatste hangt namelijk sterk af van de virulentie (ziekmakend vermogen of mate van agressiviteit) van de betreffende virusvariant en de hoeveelheid actief virus (de ’viral load’) aan de ene kant, en de algehele gezondheid en reactie van het immuunsysteem aan de andere kant. Onderlinge virusoverdracht tussen mensen met een lage ‘viral load’ (ook van potentieel ziekmakende virussen) is volkomen normaal, hoort bij het leven en is niet ziekmakend, zie ook punt 1: Gezonde mensen houden elkaar gezond. Mede om deze reden is een positieve coronatest als geïsoleerde bevinding geen aanwijzing voor ziekte of besmettelijkheid.
Het massaal testen op coronavirussen leidt op grond van het voorgaande tot twee onjuiste ideeën over ziekte en gezondheid onder de bevolking:
- Bij afwezigheid van luchtwegklachten, maar met een positieve coronatest: het idee dat men op één of andere wijze ziek en besmettelijk is, zie (c) en (d).
- Bij een negatieve coronatest, maar met aanwezigheid van luchtwegklachten: het idee dat men niet besmettelijk kan zijn voor anderen, zie (b).
Beide foutieve ideeën zijn maatschappelijk schadelijk, omdat zij op grote schaal kunnen leiden en hebben geleid tot onnodige uitval op de werkplek en in het sociaal verkeer. Dit laatste werd zelfs nog versterkt door de inperking van grondrechten door het regeringsbeleid toen deelname aan het maatschappelijk verkeer werd verbonden aan een testuitslag of CTB (coronatoegangsbewijs), en isolatieplicht bij een positieve test.
3: Corona is geen ernstig virus meer
Zoals altijd zijn er coronavirussen in onze leefomgeving. Het SARS-Cov2-Wuhan-1-virus bestaat echter (letterlijk) niet meer, omdat het sinds 2020 vele malen is gemuteerd tot inmiddels een grote waaier van nieuwe coronavirussen, die tot andere klinische beelden leiden. Van belang is hierbij vooral dat de virulentie van de huidige dominante virusvarianten veel lager is dan die van het oorspronkelijke Wuhan-1-virus. De bijbehorende klinische beelden zijn daarom milder van aard en vormen geen gevaar voor de publieke volksgezondheid. Dit laatste was te verwachten: net als bij influenzavirussen wordt een heftiger variant van een coronavirus door adaptatie van het virus in de volgende jaren doorgaans gevolgd door veel mildere varianten. [6]
4: Alleen veilige vaccins zonder drang of dwang
Vaccinatie tegen corona zou alleen aan mensen uit risicogroepen aangeboden moeten worden. Dit moet uitsluitend op vrijwillige basis plaatsvinden, zonder dwang of drang, met een bewezen werkzaam en veilig vaccin dat een aanvaardbare en up-to-date ‘risk-benefit’-ratio heeft. Dit laatste is te meer van belang, omdat inmiddels door de grondige studies van prof. John P.A. Ioannidis c.s. gebleken is dat Covid-19 voor de niet-bejaarde bevolking een weliswaar regionaal variabele, maar op wereldniveau lage Global Infection Fatality Ratio (IFR) had van 0,095% voor de totale bevolking van 0-69 jaar, terwijl alleen voor de leeftijdsgroep van 80 en hoger er sprake was van een hoger risico dan bij influenza. [7] [8] Deze cijfers wettigen de conclusie dat massale vaccinatie van vrijwel de gehele bevolking nooit nodig is geweest. Dit geldt a fortiori voor de in vele landen nog steeds voortgaande boostervaccincampagnes. Deze laatste conclusie wordt nog verder versterkt door het feit dat het oorspronkelijke virus SARS-Cov2-Wuhan-1 al lang niet meer bestaat (punt 3: Corona is geen ernstig virus meer) en er in het geheel geen sprake (meer) is van een maatschappelijke crisis of noodsituatie. Hierbij is ook het volgende van belang:
- Zelfs in het beste geval beschermen de gebruikte vaccins alleen de gevaccineerde persoon zelf en niet anderen: er is aangetoond dat vaccinatie geen virusoverdracht voorkomt – dus ook geen (potentieel) ziekmakende overdracht met een hoge “viral load”, zie punt 2: Geen massale coronatests punt (d) [9].
- In de registratiestudies van Pfizer staat dat van degenen die gevaccineerd waren er acht toch minimaal één klinisch symptoom hadden en daarna positief werden getest voor corona. Dat op zich is bewijs dat in ieder geval bij die mensen transmissie niet geblokkeerd werd. Bovendien werden alleen mensen getest die minimaal één symptoom hadden, dus de (NB niet-ziekmakende, zie punt 1: Gezonde mensen houden elkaar gezond) transmissie bij asymptomatische mensen is in deze studie niet onderzocht. [10]
- Er zijn wereldwijd steeds meer aanwijzingen voor een onaanvaardbaar hoog percentage bijwerkingen en sterfgevallen, mogelijk gerelateerd aan de genetische vaccins die voor de vaccinatiecampagnes zijn gebruikt [11].
- Wij zetten vraagtekens bij de mate van effectiviteit van de vaccins om ernstige ziekte te voorkómen. Al in 2020, vóór de vaccinatiecampagnes, is er een afname van de prevalentie van ernstige ziektebeelden geconstateerd. [12] Deze afname kan toen alleen zijn voortgekomen uit een combinatie van enerzijds de ontwikkeling van natuurlijke immuniteit in de bevolking na het doormaken van corona-infecties en anderzijds de normale voortgaande mutaties van de coronavirussen tot minder ziekmakende varianten. Deze factoren zijn ook na het begin van de vaccinatierondes werkzaam gebleven, maar het is nauwelijks mogelijk om daarvoor in vaccin-effectstudies te corrigeren. Voor zover wij kunnen nagaan is dat daarom ook niet gebeurd. Genoemde invloeden op het ziektebeloop relativeren de gerapporteerde effectiviteitspercentages van de vaccins.
- Bij de op dit moment vigerende veel mildere coronavarianten moet het gunstiger beloop van de bijbehorende klinische beelden in de eerste plaats worden toegeschreven aan de lagere virulentie van de huidige virussen en niét aan de vaccins, die steeds slechts een korte werkingsduur blijken te hebben en door de grote mutatiesnelheid van coronavirussen per definitie niet zijn ontwikkeld voor de nieuwste virusvarianten. Het feit dat het mildere beloop duidelijk zichtbaar is bij ongevaccineerden is hierbij van groot belang. Zie hiervoor het artikel door Dr. Aseem Malhotra [13], aan het eind van het gedeelte over “Questioning the data”:“The critical point to note is that, whether it is a viral or immune-related phenomenon, the milder nature of omicron is evident in the unvaccinated and therefore the reduction in mortality should not be attributed to vaccines.”
- Het veel mildere beloop van een infectie met de huidige omikronvarianten leidt er toe dat de risk-benefit-ratio van de huidige boostervaccins zeer negatief wordt, omdat zij, zeker bij jongere mensen, geen medische meerwaarde meer hebben en daarom alleen de risico’s ervan overblijven. Dit gegeven heeft er in Denemarken al toe geleid dat boosters niet meer worden aangeboden aan mensen jonger dan 50 jaar.
- Ten slotte is hierbij ook van belang dat de gebruikte vaccins door hun intramusculaire toedieningsweg geen mucosale of slijmvliesimmuniteit kunnen stimuleren, die juist nodig is bij de bescherming tegen luchtweginfecties. Zij stimuleren in het beste geval alleen systemische immuniteit, die pas werkzaam kan zijn als het virus zich in het lichaam verder verspreidt dan de slijmvliezen van de luchtwegen.
Bij elkaar genomen zijn dit sterke argumenten voor grote terughoudendheid ten aanzien van de huidige en zeker van nieuwe vaccinatiecampagnes.
5: Geen coronatoegangsbewijzen
Coronatoegangsbewijzen (CTB’s) in welke vorm dan ook zijn medisch niet zinvol en maatschappelijk schadelijk (zie onze punten 1-4). Ze bieden hooguit een illusie van veiligheid en veroorzaken door onderschatting van het effect van andere ziekteverwekkers en van de mogelijke bijwerkingen van de vaccins, juist grotere risico’s voor de bevolking (zie punt 2 (b) en punt 4). Hierbij komt dat het gebruik van CTB’s om deel te kunnen nemen aan het maatschappelijk verkeer voor de bevolking een oneigenlijke en ethisch onjuiste motivatie creëert om een medische handeling (vaccinatie dan wel testen) te ondergaan.
///
Disclaimer: Deze tekst is gebaseerd op de huidige stand van wetenschap. Als de toekomstige wetenschappelijke ontwikkeling daar aanleiding toe geeft zal de tekst in overeenstemming daarmee worden geactualiseerd – d.d. maart 2023
© Alle rechten van intellectueel eigendom (waaronder auteursrechten) behoren toe aan Stichting Artsen Collectief. Het stuk mag gedeeld worden, mits met bronvermelding. Het is niet toegestaan wijzigingen in het stuk aan te brengen of (delen van) het stuk over te nemen voor commercieel gebruik.
Referenties:
[1] Voor een review zie: Puhach, O., Meyer, B. & Eckerle, I. SARS-CoV-2 viral load and shedding kinetics. Nat Rev Microbiol (2022). https://doi.org/10.1038/s41579-022-00822-w https://www.nature.com/articles/s41579-022-00822-w#Glos7
[2] In deze analyse hebben wij in ons gebruik van begrippen scherp onderscheiden tussen overdracht of transmissie (“transmission”), besmetting (“infection”) en besmettelijkheid (ïnfectiousness”). De laatste twee termen gebruiken wij uitsluitend in de betekenis van “ziekmakende overdracht met een voldoende hoge viral load”, respectievelijk “vermogen tot ziekmakende overdracht met een voldoende hoge viral load”. Wij zijn ons ervan bewust dat deze begripsdifferentiatie in de internationale literatuur helaas niet altijd wordt toegepast en denken dat dit gegeven een belangrijke reden is voor het uit het zicht raken in de afgelopen jaren van het nauwe verband tussen ziekmakende virusoverdracht en de hoogte van de ontvangen ‘viral load’.
[3] Voor een review zie: Lamers, M.M., Haagmans, B.L. SARS-CoV-2 pathogenesis. Nat Rev Microbiol 20, 270–284 (2022). https://doi.org/10.1038/s41579-022-00713-0 SARS-CoV-2 pathogenesis | Nature Reviews Microbiology.
[4] Yan Mardian et al.: Frontiers | Review of Current COVID-19 Diagnostics and Opportunities for Further Development (frontiersin.org) Front. Med., 07 May 2021 Sec. Infectious Diseases – Surveillance, Prevention and Treatment Volume 8 – 2021 | https://doi.org/10.3389/fmed.2021.615099
[5] Zie hiervoor: Killingley, B., Mann, A.J., Kalinova, M. et al. Safety, tolerability and viral kinetics during SARS-CoV-2 human challenge in young adults. Nat Med 28, 1031–1041 (2022). https://doi.org/10.1038/s41591-022-01780-9
[6]Zie: Dolan PT, Whitfield ZJ, Andino R. Mechanisms and Concepts in RNA Virus Population Dynamics and Evolution. Annu Rev Virol. 2018 Sep 29;5(1):69-92. doi: 10.1146/annurev-virology-101416-041718. Epub 2018 Jul 26. PMID: 30048219. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/30048219/
[7] Zie: Age-stratified infection fatality rate of COVID-19 in the non-elderly population Angelo Maria Pezzullo a b, Cathrine Axfors a, Despina G. Contopoulos-Ioannidis a c, Alexandre Apostolatos a d, John P.A. Ioannidis a e Age-stratified infection fatality rate of COVID-19 in the non-elderly population – ScienceDirect
[8] Zie: Population-level COVID-19 mortality risk for non-elderly individuals overall and for non-elderly individuals without underlying diseases in pandemic epicenters John P.A. Ioannidis a b, Cathrine Axfors b c, Despina G. Contopoulos-Ioannidis d Population-level COVID-19 mortality risk for non-elderly individuals overall and for non-elderly individuals without underlying diseases in pandemic epicenters – ScienceDirect
[9] Zie: What do we know about Covid vaccines and preventing transmission? (bmj.com) en Duration of Shedding of Culturable Virus in SARS-CoV-2 Omicron (BA.1) Infection, New England Journal of Medicine 2022; 387:275-277 https://www.nejm.org/doi/full/10.1056/nejmc2202092#:~:text=Our%20data%20suggest%20that%20some,or%20an%20initial%20positive%20test.
[10] De referentie is: Comirnaty, INN-COVID-19 mRNA Vaccine (nucleoside-modified) (documentcloud.org)
[11] Fraiman J, Erviti J, Jones M, Greenland S, Whelan P, Kaplan RM, Doshi P. Serious adverse events of special interest following mRNA COVID-19 vaccination in randomized trials in adults. Vaccine. 2022 Sep 22;40(40):5798-5805. doi: 10.1016/j.vaccine.2022.08.036. Epub 2022 Aug 31. PMID: 36055877; PMCID: PMC9428332. Serious adverse events of special interest following mRNA COVID-19 vaccination in randomized trials in adults – PubMed (nih.gov) Kwan, A.C., Ebinger, J.E., Wei, J. et al. Apparent risks of postural orthostatic tachycardia syndrome diagnoses after COVID-19 vaccination and SARS-Cov-2 Infection. Nat Cardiovasc Res 1, 1187–1194 (2022). https://doi.org/10.1038/s44161-022-00177-8 Malhotra A. Curing the pandemic of misinformation on COVID-19 mRNA vaccines through real evidence-based medicine – Part 1. J. insul. resist. 2022;5(1), a71. https://doi.org/10.4102/jir.v5i1.71 Malhotra A. Curing the pandemic of misinformation on COVID-19 mRNA vaccines through real evidence-based medicine – Part 2. J. insul. resist. 2022;5(1), a72. https://doi.org/10.4102/jir.v5i1.72 CDC & FDA Identify Preliminary COVID-19 Vaccine Safety Signal for Persons Aged 65 Years and Older | CDC Changes of ECG parameters after BNT162b2 vaccine in the senior high school students Shuenn‑Nan Chiu1 · Yih‑Sharng Chen2 · Chia‑Chen Hsu4,5,6 · Yu‑Chuan Hua7 · Wei‑Chieh Tseng1,3 · Chun‑Wei Lu1 · Ming‑Tai Lin1 · Chun‑An Chen1 · Mei‑Hwan Wu1 · Yu‑Ting Chen8 · Ting‑Chou Hung Chien8 · Chien‑Lun Tseng8 · Jou‑Kou Wang1 European Journal of Pediatrics https://doi.org/10.1007/s00431-022-04786-0 Class switch toward noninflammatory, spike-specific IgG4 antibodies after repeated SARS-CoV-2 mRNA vaccination Pascal Irrgang et al., SCIENCE IMMUNOLOGY Vol 8, Issue 79 DOI: 10.1126/sciimmunol.ade2798 https://www.science.org/doi/10.1126/sciimmunol.ade2798
[12] Ania Wajnberg et al.: Robust neutralizing antibodies to SARS-CoV-2 infection persist for months SCIENCE Vol 370, Issue 6521, pp. 1227-1230 https://science.sciencemag.org/cgi/content/full/science.abd7728/DC1
[13] Malhotra A. Curing the pandemic of misinformation on COVID-19 mRNA vaccines through real evidence-based medicine – Part 1. J. insul. resist. 2022;5(1), a71. https://doi.org/10.4102/jir.v5i1.71