De veiligheid en effectiviteit van COVID-19-vaccins zijn sinds hun introductie intensief onderzocht. Een reeks publicaties, waaronder vier artikelen in het Journal of Evaluation in Clinical Practice (JECP4), tonen aan dat beweringen over de effectiviteit en veiligheid van deze vaccins systematisch zijn overschat door methodologische gebreken. Onderzoekers zoals Peter Doshi en Raphael Lataster wijzen op concrete tekortkomingen die de betrouwbaarheid van de gerapporteerde uitkomsten ondermijnen. de originele bronnen, en benadrukt de noodzaak van kritische herevaluatie.
Kernbevindingen uit de JECP4-serie
De JECP4-serie, gepubliceerd in het Journal of Evaluation in Clinical Practice door uitgever Wiley, legt structurele problemen bloot in de studies die de basis vormden voor de goedkeuring en promotie van COVID-19-vaccins:
- Telfouten in de observatieperiode (case-counting window bias)
Een cruciale fout is de “case-counting window bias”. In veel studies werd een periode van 7, 14 of 21 dagen na vaccinatie gehanteerd waarin infecties of bijwerkingen niet werden toegeschreven aan het vaccin, omdat het “nog niet effectief” zou zijn. Dit leidde tot een systematische onderregistratie van gevallen bij gevaccineerden en een overregistratie bij ongevaccineerden, waardoor de effectiviteit van de vaccins kunstmatig werd opgeblazen. Een analyse van Pfizer’s klinische proef toont dat een vaccin met een werkelijke effectiviteit van 0% door deze bias als 48% effectief werd gepresenteerd - Veiligheidsclaims niet houdbaar;
De JECP4-artikelen tonen aan dat bijwerkingen in de vroege fase na vaccinatie vaak niet werden geregistreerd door de gehanteerde observatieperiodes. Dit resulteerde in een vertekend beeld van de veiligheid van de vaccins, waarbij risico’s werden onderschat. - Negatieve effectiviteit;
Meerdere studies, gepubliceerd in tijdschriften zoals de New England Journal of Medicine en The Lancet, tonen dat de vaccins na verloop van tijd een negatieve effectiviteit vertonen. Gevaccineerden lopen in sommige gevallen een verhoogd risico op COVID-19-infectie, ziekenhuisopname of overlijden, wat verdere analyse vereist (Andrews, 2022; Nordström, 2022). Zie ook het Artsen Collectief artikel uit 2023 over immuuntolerantie. - Myocarditis als ernstig risico;
Myocarditis, een bekende bijwerking van mRNA-vaccins, vormt een significant risico, vooral voor jonge en gezonde individuen. Gezien de lage kans op ernstige COVID-19-uitkomsten in deze groep, is de risico-baten verhouding voor vaccinatie in deze populatie ongunstig Het Artsen Collectief heeft hier uitgebreid over geschreven.
Aanvullende bewijzen
Andere studies bevestigen deze bevindingen. Een artikel in de Australian Journal of General Practice (Tindle, 2024) beschrijft negatieve effectiviteit en wijst op “long vax”, een term voor langdurige klachten na vaccinatie. Een studie in Vaccine (Raethke et al., 2024) rapporteert een percentage van 0,24-0,26% ernstige bijwerkingen, ofwel 1 op 400 gevaccineerden – veel hoger dan de vaak genoemde “zeer zeldzame” bijwerkingen.
Daarnaast is er kritiek op belangenverstrengeling. Een recente studie in Pediatrics (Rowe et al., 2025) over de veiligheid van vaccins tijdens zwangerschap werd beïnvloed door banden met vaccin producenten zoals Pfizer, Moderna en Novavax. Bovendien werden meer dan 20.000 zwangerschappen uitgesloten van de analyse vanwege uitkomsten anders dan een levendgeborene, wat de betrouwbaarheid van de conclusies ondermijnt.
Methodologische en ethische problemen
De grote randomized controlled studie uit december 2020 (Pollack et al., 2020), rapporteerde alleen de relatieve vermindering van COVID-19 infecties, 95%, zonder de absolute vermindering te rapporteren: 0.88%. Dit was misleidend en tegen de regels van het rapporteren van de resultaten van dit soort studies. Ook was er geen vermelding van formele schade versus voordeel analyses in randomized clinical trials van Pfizer en Moderna mRNA vaccins. Fraiman et al. (2022) hebben een secundaire analyse uitgevoerd van ernstige bijwerkingen en vonden een zorgwekkende ernsitige bijwerkingenkans. In hun conclusie benadrukken zij de noodzaak van een formele schade-voordeel analyse. Het Artsen Collectief berichtte hier al in 2022 over.
Conclusie en aanbevelingen
De COVID-19-vaccins hebben een rol gespeeld in de pandemie bestrijding, maar de JECP4-serie en andere studies tonen aan dat hun effectiviteit en veiligheid zijn overschat door methodologische gebreken. Vooral bij jonge en gezonde populaties wegen de risico’s, zoals myocarditis, zwaarder dan de baten. Het Artsen Collectief pleit voor:
- Transparante dataverzameling: Overheden moeten consistente en open methoden hanteren voor het registreren van vaccin uitkomsten.
- Onafhankelijk onderzoek: Studies zonder banden met de farmaceutische industrie zijn essentieel voor objectieve risico-batenanalyses.
- Open wetenschappelijk debat: Discussies moeten vrij zijn van censuur om een volledig beeld van de vaccins te waarborgen.
Het Artsen Collectief roept op tot een evidence-based benadering waarin alle gegevens kritisch worden geëvalueerd. Alleen door de ‘echte wetenschap’ dat wil zeggen, de wetenschappelijke methode, te volgen, kunnen we verantwoorde beslissingen nemen over volksgezondheid.
JECP4-serie Referenties
- Doshi P, Fung K. How the case counting window affected vaccine efficacy calculations in randomized trials of COVID-19 vaccines. J Eval Clin Pract. 2024 Feb;30(1):105-106. doi: 10.1111/jep.13900. Epub 2023 Jul 15. PMID: 37452751. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/37452751/
- Fung K, Jones M, Doshi P. Sources of bias in observational studies of covid-19 vaccine effectiveness. J Eval Clin Pract. 2024 Feb;30(1):30-36. doi: 10.1111/jep.13839. Epub 2023 Mar 26. PMID: 36967517.https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/36967517/
- Lataster R. Reply to Fung et al. on COVID-19 vaccine case-counting window biases overstating vaccine effectiveness. J Eval Clin Pract. 2024a Feb;30(1):82-85. doi: 10.1111/jep.13892. Epub 2023 Jul 4. PMID: 37403424.https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/37403424/
- Lataster R. How the adverse effect counting window affected vaccine safety calculations in randomised trials of COVID-19 vaccines. J Eval Clin Pract. 2024b Apr;30(3):453-458. doi: 10.1111/jep.13962. Epub 2024 Jan 18. PMID: 38234278. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/38234278/
Andere Referenties
- Andrews N, Stowe J, Kirsebom F, Toffa S, Rickeard T, Gallagher E, Gower C, Kall M, Groves N, O’Connell AM, Simons D, Blomquist PB, Zaidi A, Nash S, Iwani Binti Abdul Aziz N, Thelwall S, Dabrera G, Myers R, Amirthalingam G, Gharbia S, Barrett JC, Elson R, Ladhani SN, Ferguson N, Zambon M, Campbell CNJ, Brown K, Hopkins S, Chand M, Ramsay M, Lopez Bernal J. Covid-19 Vaccine Effectiveness against the Omicron (B.1.1.529) Variant. N Engl J Med. 2022 Apr 21;386(16):1532-1546. doi: 10.1056/NEJMoa2119451. Epub 2022 Mar 2. PMID: 35249272; PMCID: PMC8908811. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/35249272/
- Fraiman, J., Erviti, J., Jones, M., Greenland, S., Whelan, P., Kaplan, R. M., & Doshi, P. (2022). Serious adverse events of special interest following mRNA COVID-19 vaccination in randomized trials in adults. Vaccine, 40(40), 5798-5805.https://doi.org/10.1016/j.vaccine.2022.08.036[](https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/36055877/)
- Nordström P, Ballin M, Nordström A. Risk of infection, hospitalisation, and death up to 9 months after a second dose of COVID-19 vaccine: a retrospective, total population cohort study in Sweden. Lancet. 2022 Feb 26;399(10327):814-823. doi: 10.1016/S0140-6736(22)00089-7. Epub 2022 Feb 4. PMID: 35131043; PMCID: PMC8816388. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/35131043/
- Polack, F. P., Thomas, S. J., Kitchin, N., et al. (2020). Safety and Efficacy of the BNT162b2 mRNA Covid-19 Vaccine. New England Journal of Medicine, 383(27), 2603-2615. DOI: 10.1056/NEJMoa2034577.
- Raethke M, van Hunsel F, Luxi N, Lieber T, Bellitto C, Mulder E, Ciccimarra F, Riefolo F, Thurin NH, Roy D, Morton K, Villalobos F, Batel Marques F, Farcas A, Sonderlichová S, Belitser S, Klungel O, Trifirò G, Sturkenboom MC. Frequency and timing of adverse reactions to COVID-19 vaccines; A multi-country cohort event monitoring study. Vaccine. 2024 Apr 2;42(9):2357-2369. doi: 10.1016/j.vaccine.2024.03.001. Epub 2024 Mar 6. PMID: 38448322. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/38448322/
- Rowe SL, Sullivan SG, Muñoz FM, Coates MM, Agnew B, Arah OA, Regan AK. COVID-19 Vaccination During Pregnancy and Major Structural Birth Defects. Pediatrics. 2025 Apr 1;155(4):e2024069778. doi: 10.1542/peds.2024-069778. PMID: 40081452; PMCID: PMC12139448. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/40081452/
- Tindle R. Long COVID: Sufferers can take heart. Aust J Gen Pract. 2024 Apr;53(4):238-240. doi: 10.31128/AJGP-07-23-6896. PMID: 38575546. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/38575546/
Nb. Deze versie vervangt een eerdere gecorrumpeerde versie van 3 juli 2025, excuses voor de eventueel ontstane verwarring.