Over de capaciteit van ons zorgstelsel leven veel vragen. Is het wel berekend op zijn taak? Zijn er extra bedden nodig op onze ic’s? Wordt er genoeg gedaan aan ziektepreventie en leefstijlbeïnvloeding om een notoire virusverleider als obesitas terug te dringen? Worden onze zorgmedewerkers nu eindelijke eens beter betaald of steeds opnieuw afgescheept met een applausje of een minimale loonsverhoging?
We zouden nu na anderhalf jaar moeten concluderen dat het coronavirus een virus is waar we mee moeten leren leven en dat deze crisis vooral een zorgcrisis is. Welke politieke keuzes ook worden gemaakt, feit is dat ons zorgstelsel kraakt in zijn voegen. Het enorm hoge ziekteverzuim en personeelstekort spreekt boekdelen.
Regeldwang
Al jaren leven we in een land dat een schaarste model aanhangt. Kosten beheersing vanuit een controle structuur waarbij de vinkjes, regeltjes en kwaliteitseisen van bovenaf worden opgelegd en onderop worden uitgevoerd. Waarbij de tijd aan het bed geminimaliseerd werd om aan alle regeldwang te kunnen voldoen. Waarbij de eisen om aan het bed te mogen staan hoger en hoger werden en tegelijkertijd de uitstroom van die hoog opgeleide mensen naar het management alleen maar toenam. We zijn het evenwicht, overzicht en de realiteit kwijt.
‘Marktwerking’ in de zorg terwijl het een essentiële levensbehoefte betreft. Waar ondertussen innovatie wordt tegengewerkt door de angst voor ‘kartelvorming’. Waar zorginstellingen concurreren onder druk van de zorgverzekeraars en alleen die laatste de ‘benchmarks’ en prijsafspraken kent.
Een ‘marktsysteem’ met maar vier grote zorgverzekeraars met ongeveer 90% van de ‘markt’ in handen. Met miljarden in kas. Waar meer dan 100 miljoen ‘winst’ werd gemaakt door een verzekeraar tijdens de coronacrisis terwijl menig ziekenhuis zou zijn omgevallen als er geen steun was verleend.
Een systeem waar al snel zes managers op één zorgverlener werken en de structurele loonsverhoging van het zorgpersoneel niet eens in de buurt komt van de beraamde inflatie.
Iets gaat er niet goed. En geld is niet het probleem. Het zit alleen op de verkeerde plekken. Het afgelopen jaar werd er meer dan € 100 miljard aan gemeenschapsgeld rond gepompt, waar slechts een klein aantal partijen van hebben kunnen profiteren.
Laten we hier het gesprek over aangaan, met als uitgangspunt dat de meeste oplossingen níet voortkomen vanuit het probleem.
- Zie ook het WRR rapport ‘Kiezen voor houdbare zorg. Mensen, middelen en maatschappelijk draagvlak’
- Noodkreet SEH-artsen, 29 oktober 2021: Corona noodkreet van 4 SEH-artsen
“Volgende week worden er naar alle waarschijnlijkheid nieuwe ondoelmatige maatregelen opgelegd door dit demissionaire kabinet, terwijl het grootste probleem niet wordt aangepakt, het zorgcapaciteitsprobleem. (…) Nieuwe maatregelen, zoals lokale lockdown’s, mondkapjesplicht, avondklok of uitbreiding van het QR-code systeem, zijn volstrekt onwetenschappelijk, ondoelmatig en zorgen voor een tweedeling in de maatschappij. Daarbij zullen deze maatregelen het échte probleem, dat van de zorgcapaciteit, niet oplossen.” - Brandbrief van twee intensivisten: “Wij vrezen de griep niet, maar wél een griepgolf, vanwege de uitgeholde zorg”
“Al jaren voordat het Covid virus in Nederland aankwam hebben we vanuit de zorg meerdere malen duidelijk aangegeven dat er capaciteitsproblemen zouden ontstaan. Maar het opschalen van de zorg kwam te laat en het was onvoldoende, waardoor de mensen in de zorg weer de eerste klappen moesten incasseren. Iedereen denkt dat de zorg nu op springen staat door corona. Niets is minder waar. De afgelopen jaren heeft dit kabinet forse bezuinigingen doorgevoerd in de zorg.” - Armand Girbes, hoofd Intensive Care bij Amsterdam UMC, sprak bij Radio 1 (op 19 oktober) over het capaciteitsprobleem in de zorg: “We zijn superkwetsbaar. Als er iets meer op ons afkomt, zijn we totaal ontwricht. “Als je naar een oplossing wilt, moet je het probleem benoemen en op tijd te beginnen. Klaarblijkelijk brengen wij de boodschap niet goed over, of men wil het niet horen. Daarmee doelt de arts ook op het ministerie van VWS. “Ik verbaas me over het algemeen gebrek op het vlak van gezondheid bij het ministerie. Er werken weinig mensen daar die in de modder hebben gestaan.” Girbes pleit o.a. voor meer waardering van verpleegkundigen: “Wat we nu zien, is vooral veel ziekteverzuim onder verpleegkundigen. Van die mensen wordt gevraagd nu nog meer werk te doen. We komen in de situatie dat dat niet meer kan worden opgelost. Het afgelopen 1,5 jaar is er niets aan hun waardering gedaan. Ze worden zelfs lager gewaardeerd dan cliniclowns.”
- “De problemen in de zorg zijn niet makkelijk op te lossen, maar we hebben tot nu toe nog niet eens een poging gedaan. We voeren al bijna twee jaar lang alleen kortetermijnbeleid gericht op één virus en het is tijd voor een breder gesprek met meer dan alleen virologen aan tafel.” Zo stelt Jona Walk gepromoveerd op vaccin-immunologie, arts in opleiding tot internist in een opinieartikel in de Volkskrant op 19 oktober.
- “Onze zorg is niet klaar voor nieuwe vuurproef” zo schreven wij in een opinieartikel op 27 juli. Hierin noemen we ook een aantal concrete voorbeelden waarmee we op korte termijn het capaciteitsprobleem zou kunnen aanpakken of daar in ieder geval een start mee kunnen maken.
Eenzijdig beleid
Wat wij zien is vooral een personeelscrisis in de zorg. Zo stellen wij ook in onze kernpunten. Wij vinden het schadelijk dat het falend zorgbeleid van de afgelopen decennia aangegrepen lijkt te worden voor het langdurig inperken van grondrechten en voor ondemocratische wetswijzigingen. Zelfs recent nog werd de intensieve zorg verder afgeschaald en in juli ’21 zijn de CAO-salarisonderhandelingen van verpleegkundigen muurvast gelopen. Terwijl pandemieën al lang verwacht werden, bleef in Nederland jarenlang een schaarstemodel voor de zorg gelden. Met de coronacrisis wordt een eenzijdig beleid gevoerd, gericht op het inperken van vrijheden en het medicaliseren van de maatschappij in plaats van behoud en bevordering van de volksgezondheid.