Persoonlijk verhaal van Evelien Peeters, voorzitter Artsen Collectief
Precies een jaar geleden stuurde ik mijn collega-artsen, medische beroepsverenigingen en de politiek een brandbrief waarin ik mijn zorgen deelde over de uit naam van onze volksgezondheid uitgerolde coronamaatregelen – terwijl ik die volksgezondheid vooral zag verslechteren.
Bouw niet je eigen gevangenis
Nu, een jaar later, is mijn hartstochtelijke oproep: bouw niet je eigen gevangenis! Laat je niet beperken door je eigen gedachten van iets dat zou kúnnen gebeuren. Door angstige gedachten over mogelijke beperkingen. Door onrust om je heen over vrijheden die misschien ingeperkt gaan worden. Beperk je zelf niet op basis van ideeën of gedachten. Plaats jezelf asjeblieft niet in een gevangenis die er niet is!
Een voorbeeld hiervan: mensen die zich laten vaccineren vanuit de overtuiging dat ze anders niet vrij kunnen zijn; dat ze niet zullen kunnen reizen, niet mee mogen doen met activiteiten.
Ik zou dan willen vragen: ben je al tegengehouden en teruggestuurd? Kan het misschien ook op een andere manier? Gaat het om een harde juridische regel, of krijg je door de mensen om je heen het gevoél dat je anders niet mee zou mogen doen…?
Wees hier alert op. Want als jij jezelf beperkt, hoeft niemand anders dat meer te doen. Let erop dat je bij je eigen waarden en normen blijft.
Vastgelopen systeem en verandering
Mij wordt in deze tijd vaak naar mijn drijfveren gevraagd. En of alles wat er gaande is me niet uitput. Of op wie ik boos ben. Bij mij is vorig jaar echter een groot vuur gaan branden dat me juist een enorme kracht en energie geeft. Ik ben op niemand boos. Ik maak me alleen zeer grote zorgen: om de fysieke en mentale gezondheid van mensen, en over de groeiende polarisatie in onze samenleving. Daarvoor blijft mijn vuur als vanzelf branden en daardoor is stoppen geen optie. Want nooit eerder ervoeren we wereldwijd gelijktijdig zo sterk dezelfde problemen. Dat bracht niet alleen een groeiende en krachtige verbondenheid met zich mee, maar maakte ook een aantal zaken kristalhelder voor mij die ik zal toelichten.
In mijn brandbrief van juni 2020 uitte ik mijn zorgen met name over de proportionaliteit van de overheidsmaatregelen. Inmiddels is duidelijk dat corona als een vergrootglas heeft gewerkt voor de problemen in onze maatschappij. Wij leven in een vastgelopen kapitalistisch systeem dat de mens vooral als consument ziet. De macht en het geld liggen bij de farmaceutische-, finance- en techbedrijven die de markt in stand houden, met als doel een continue economische groei en bedrijfswinst. Die markt zijn wij: wij moeten consumeren, btw betalen en hard werken om de hypotheek te kunnen betalen. En dat terwijl:
- een bedrijf als Pfizer vorig jaar meer dan 169 miljard euro door Nederland heen sluisde zonder ook maar een cent belasting te betalen,
- de cao-onderhandelingen voor de zorg en de kinderopvang muurvast zitten,
- ruim een derde van het mkb – goed voor 70% van de werkgelegenheid – failliet dreigt te gaan,
- de zorg op instorten staat.
Ondertussen maakte een zorgverzekeraar vorig jaar 20 miljoen euro winst, verdiende een vaccinfabrikant alleen al tot januari 50 miljard euro en wist onze overheid bijna 7 miljard euro per maand uit te geven aan de poppenkast van coronamaatregelen.
We kijken terug op een jaar waar een heftig griepvirus duidelijk maakte dat we leven in een schaarstemodel. Al jaren werd een pandemie verwacht, maar het zorgsysteem werd alleen maar verder uitgekleed – en zo bleek de capaciteit van zorgpersoneel het echte probleem te worden.
Het was ook het jaar waarin Amazone-eigenaar Jeff Bezos 1000 dollar per seconde verdiende, wat 3.600.000 dollar per uur is. Het jaar waarin een zeer kleine groep mensen meer geld dan ooit kwam te bezitten terwijl ondertussen een groot deel van de maatschappij op omvallen staat.
En toch zie ik deze huidige tijd ook als een geschenk, juist omdat de echte problemen zo helder aan het licht kwamen en zichtbaar geworden zijn voor het oog van de wereld.
Voor mij is het duidelijk dat er geen weg terug is: we zullen hoe dan ook met elkaar moeten veranderen. Het is tijd voor een nieuwe definitie van groei, waarin groei staat voor verbetering van het welzijn van ieder en de omgeving waarin wij leven.
Polarisatie en verbinding
Er is een enorme polarisatie in de maatschappij gegroeid, en we zoeken naar verbinding. Vanuit die zoektocht worden krachten gebundeld en ontstaan broedplaatsen van positieve verandering in nieuwe collectieven, zoals Het Artsen Collectief. Als collectief zoeken we naar gezamenlijke doelen: het beste voor elkaar, gezond blijven en elkaar niet schaden. En we zoeken naar compassie. Want ook al sta je recht tegenover elkaar, toch kun je erkennen dat het gedrag van de ander voortkomt uit een positieve drijfveer: zo kan het zijn dat iemand zichzelf of de ander veiligheid, liefde of verzorging probeert te geven. Als ik tegenwoordig bijvoorbeeld mensen in hun eentje op de scooter zie zitten met een mondkapje op, op weg naar een fastfoodtent, zou ik daar boos of verdrietig om kunnen worden. Maar tegenwoordig maakt het me juist extra dankbaar nu ik kan herkennen dat die actie voortkomt uit de drijfveer van die persoon om zichzelf of iemand anders te beschermen en gezond te houden. Oftewel om iets goeds te doen, om niemand te kwetsen, of om er gewoon bij te horen.
Weliswaar klopt het gedrag niet en is het medisch gezien zinloos, maar door het gedrag positief te labelen kost het mij geen energie. En in plaats van de polarisatie te verscherpen, schept het juist ingangen voor verbinding.
Meten met twee maten
Het altruïsme dat we het afgelopen jaar om ons heen zagen, de mate waarin mensen bereid zijn om hun vrijheden, zelfbeschikkingsrecht en lichamelijke integriteit op te geven voor een gevoel van veiligheid van zichzelf of een ander, is enerzijds hartverwarmend. En anderzijds ook heel zorgelijk.
Wekelijks vraag ik mezelf af waar de ethische grens van de mensen om mij heen ligt. Wanneer zou het voor hen genoeg zijn? Wanneer gaan zij voelen dat er meer schade wordt gedaan dan goed? Wanneer gaan ze bijvoorbeeld beseffen:
- dat we te maken hebben met een seizoensvirus dat tussen mei en oktober vrijwel afwezig is?
- dat de toename aan positieve testuitslagen vorig jaar december vooral voortkwam uit verandering van de groepen die zich mochten laten testen?
- dat het R-getal in de zomer steeg doordat het op een andere manier berekend werd?
- dat we vorig jaar in de zomerperiode net als nu ook vrijwel geen ziekenhuisopnames hadden van Covid19-patiënten, en de huidige daling van opnames dus niet automatisch voortkomt uit de vaccinatiecampagne?
En wanneer gaan mensen zien dat er wordt gemeten met twee maten? Want een 90-jarige die overlijdt met of aan corona heet een “slachtoffer van de pandemie” maar het overlijden van een 70-jarige in de maand na de vaccinatie wordt toegeschreven aan “onderliggend lijden, toeval of zijn leeftijd”…
Wanneer gaan mensen de betekenis zien van het feit dat er goede aanwijzingen zijn voor zg. vroegbehandeling van Covid19 met goedkope, veilige middelen die al zeer lang bekend zijn, maar die opeens verboden werden – inclusief het openen van kliklijnen en het uitdelen van boetes aan artsen en apothekers? Dit in de periode dat er miljarden kostende vaccins op de markt worden gebracht die niet langer dan twee maanden onderzocht waren en werden toegelaten onder tijdelijke en voorwaardelijke situaties. Vaccins waarvan de mogelijke bijwerkingen slecht en onduidelijk werden gemeld. En ondanks dat klinkt de roep om gezonde mensen in te enten steeds sterker, mensen voor wie het virus zelf een verwaarloosbaar risico vormt, terwijl de (mogelijk ernstige) langetermijn-bijwerkingen van het vaccin onbekend zijn.
Realistische en oprechte voorlichting
Het klopt dat de werkelijke schade van vaccinaties ten opzichte van de winst ervan nog niet bewezen is, maar laten we daar dan juíst voorzichtig mee omgaan.
- Laten we zo goed mogelijk nadelige effecten melden zodat ze onderzocht kunnen worden.
- Laten we benadrukken dat de huidige vaccins er alleen voor zorgen dat je zelf minder ziek wordt en dat ze niet leiden tot groepsimmuniteit of kunnen voorkómen dat je anderen besmet.
- Laten we dan met uiterste voorzichtigheid en wijzend op vrijwilligheid na goede voorlichting, de duidelijke risicogroepen inenten en verder mensen realistisch informeren over hoe groot hun individuele risico eigenlijk is om corona te krijgen, er ziek van te worden of eraan te overlijden.
Hoe zou de wereld er nu uit zien zonder vijftien maanden angstpropaganda?
Hoe zou de wereld er nu uit zien als mensen waren opgeroepen om fit te blijven, gezond te eten, weinig alcohol te drinken, veel te bewegen, tekorten aan te vullen en steun bij elkaar te zoeken?
Hoe zou de wereld er nu uit gezien hebben als we oude mensen zouden hebben geëerd in hun vrije keuze om risico te lopen? Om zelf te beslissen hoe zij de laatste periode van hun leven wilden doorbrengen?
Hoe zou de wereld er nu uit zien als we onze jongeren hadden gesterkt in hun wetenschap dat ze gezond en sterk zijn? Als we hen hadden voorgelicht over afstand houden bij griepklachten en verder zouden hebben gestimuleerd in hun wens om fysiek te zorgen voor kwetsbaren en ouderen?
Gaan staan voor je persoonlijke waarden
Gedrag komt voort uit ons zelf. Het afgelopen jaar heeft mij meer dan ooit geleerd dat ik bestaansrecht heb om wie ik ben. Dat ik mijn eigen keuzes maak, daarin strevend naar het beste voor mijzelf en het ecosysteem om mij heen. Dat niemand beter is dan ik. Dat we allemaal gelijken zijn.
Ik heb geleerd dat het begrip waarheid diffuus is. Maar dat het gaan staan voor je persoonlijke waarden het belangrijkste is dat een mens kan doen.
Wij hebben de mogelijkheid ons los te rukken uit het huidige systeem. Om samen te gaan bouwen aan een toekomst waar gezondheid beloond wordt in plaats van ziekte. Waar degene die het eten verbouwt beloond wordt, meer dan de leverancier. Waar de stratenmaker, vuilnisman, leerkracht en politieagent gewaardeerd worden, meer dan de managementlagen die regels bedenken maar geen echte waarde toevoegen aan het ecosysteem.
Vergelijk onze situatie met het verhaal van het jonge olifantje dat aan de ketting is gelegd. In het begin probeert hij zich nog tevergeefs los te rukken. Als hij eenmaal een grote olifant is en de ketting met gemak los zou kunnen trekken, doet hij het niet meer omdat hij als jong olifantje heeft geleerd dat het onmogelijk was om los te komen en deze les volledig heeft geïnternaliseerd.
Wij mensen blijven even plichtsgetrouw niet-functionerende regels volgen, omdat we dat van jongs af aan zo hebben geleerd. Maar nú spant het er om: weten we ons los te rukken en samen te bouwen aan een nieuwe wereld? De tijd is nú.
Wat ik ieder toewens is de kracht om te gaan staan voor je grenzen. Voel dat veel beperkingen slechts voortkomen uit onze gedachten. Stap uit de hiërarchie, zie dat jij er als mens toe doet! Door je eigen vuur te herkennen en aan te wakkeren kan jij, iedereen, nú het verschil maken.
Want deze veranderingen doen we alleen écht samen!
19 juni 2021 Toespraak voor ‘Vrouwen voor Vrijheid’. Bekijk het filmpje hier.
Grafieken welke inspiratie gaven
Bron RIVM wekelijkse rapportage 19 juni 2020 https://www.rivm.nl/sites/default/files/2020-08/COVID-19_WebSite_rapport_dagelijks_20200619_1034.pdf
Bron RIVM wekelijkse rapportage 21 juli 2020. Waarin per 11 juni werd overgestapt van communicatie over en berekeningen met ziekenhuis opnames naar meldingen van positieve testuitslagen. Waarbij een positieve testuitslag, afgenomen zonder beoordeling van een arts vooraf over de klachten, niets zegt over besmettelijkheid of ziekte als gevolg van de positieve uitslag. https://www.rivm.nl/sites/default/files/2020-08/COVID-19_WebSite_rapport_wekelijks_20200721_1135.pdf
