Hoewel de overheid er alles aan doet om een hoge vaccinatiegraad te bereiken, heeft ze vaccineren niet verplicht gesteld. Het is een zorgelijke ontwikkeling, dat nu aan werkgevers wordt gevraagd om die taak op zich te nemen. De richtlijn van het RIVM is onlangs hierop aangepast:
Van elke werkgever wordt verwacht dat hij een goede werkgever is. Daarbij hoort de plicht om te zorgen voor veilige arbeidsomstandigheden. Het beleid van de overheid tegen het coronavirus schrijft voor, dat werkgevers extra maatregelen moeten treffen.
Invulling van deze zorgplicht is afhankelijk van de bedrijfstak, met wisselende regels. Het is voor te stellen dat maatregelen in de zorg anders zijn dan in de supermarkt of kantoren. Het cabinepersoneel in vliegtuigen hoeft niet getest te worden. Evenmin als diplomaten of bijvoorbeeld leden van het Koninklijk Huis.
De vraag van je werkgever of je bent gevaccineerd, gaat verder dan alle andere veiligheidsmaatregelen. Op deze vraag hoef je geen antwoord te geven. Jouw vaccinatiestatus is privé-informatie en behoort tot jouw medisch dossier. De huisarts en ook de bedrijfsarts of arboarts mogen volgens de wet op privacy (AVG) geen medische gegevens delen met de werkgever. Hoe kan het dan dat sommige werkgevers een vaccinatieplicht kunnen instellen, terwijl de overheid dit zelf niet verplicht?
Werkgever heeft niet de plicht om ziekte van werknemers te voorkomen
Het is niet zo dat de zorgplicht van de werkgever vereist dat er nul risico op coronabesmetting is. De regels zijn gericht op verkleining van dat risico. De zorgplicht voor een veilige werkomgeving is niet hetzelfde als zorgen dat er niemand ziek wordt. Als werkgevers nu moeten voorkomen dat werknemers Covid-19 krijgen, zou dat straks dan ook gelden voor influenza, longkanker, diabetes? Een dergelijke plicht kan ongewenste gevolgen met zich meebrengen.
Geen schijnveiligheid creëren
Een 100% veilige werkomgeving is niet te bereiken. Vaccinatieplicht op de werkvloer leidt tot schijnveiligheid, zeker nu de eerste onderzoeken laten zien dat vaccinaties verspreiding van het virus niet volledig kunnen onderdrukken. Gevaccineerde medewerkers kunnen nog altijd besmet worden en besmettelijk zijn. Een geruststellend ‘baat het niet, dan schaadt het niet’ geldt net zomin. Nog steeds komen nieuwe neveneffecten van de coronavaccins aan het licht. Werknemers kunnen ernstig ziek worden na vaccinatie. De EudraVigilance database kreeg tot 28 augustus 2021 meldingen van 23.252 sterfgevallen en 2.189.537 van bijwerkingen (waarvan de helft ernstig) na toediening van COVID-19 vaccins. Minister Hugo de Jonge schreef in november vorig jaar in een Kamerbrief: ‘Het feit dat gebruik gemaakt wordt van een technologie waarmee nog geen geregistreerde vaccins gemaakt zijn, is een risico’.
Samengevat: een vaccinatieplicht met deze vaccins kan de gezondheid en de kwaliteit van leven van werknemers in gevaar brengen. Als werkgever bent u mogelijk aansprakelijk voor de opgelopen schade.
Nog maar kort geleden verscheen in HP De Tijd een artikel met de boodschap, dat niet het virus maar een verzwakt immuunsysteem de grootste bedreiging is voor de gezondheid: https://www.hpdetijd.nl/2021-09-09/niet-een-virus-maar-een-verzwakt-immuunsysteem-is-de-grootste-bedreiging-voor-de-volksgezondheid/. Het overgrote merendeel van gezonde werknemers heeft van het virus weinig te vrezen. Van het vaccin wel. Vaccinatie zou daarom alleen op basis van vrijwilligheid mogen gebeuren.
Gezond verstand op de werkvloer
Gezondheid is meer dan het voorkomen van virusinfecties. Het Artsen Collectief pleit voor gezond verstand op de werkvloer. Met respect voor keuzevrijheid, zelfbeschikkingsrecht en lichamelijke integriteit. Werkgevers kunnen hun veiligheidsbeleid bepalen op basis van vertrouwen, in plaats van angst. Een beleid gericht op optimale bescherming, zonder inperking van grondrechten.
Wat kun je doen als werknemer?
Weet dat je niet alleen bent, je bent niet de enige die zich niet laat vaccineren. Diverse vakbonden protesteren tegen het verplicht stellen van een vaccin. Je kunt je werkgever attent maken op de uitspraken van twee grote vakbonden:
Vakbond CNV: https://www.cnv.nl/nieuws/reactie-cnv-op-vaccinatieplicht-leaseplan/
“Vaccinatie is altijd vrijwillig. Werknemers mogen daartoe nooit worden verplicht. Dit gaat volledig in tegen de lichamelijke integriteit van mensen. Leaseplan gaat hiermee een grens over die voor ons niet acceptabel is. We roepen hen op om dit besluit zo snel mogelijk te herzien,’ stelt Piet Fortuin, CNV-voorzitter.”
https://www.cnv.nl/themas/corona/vaccinatie-en-je-rechten-als-werknemer/
Vraagt je baas je of je gevaccineerd bent? Je bent dan niet verplicht om te antwoorden. Sterker nog, officieel mag je werkgever dat niet eens vragen. Het is verboden, net zoals bijvoorbeeld de vraag of je zwanger bent. Voor het delen van gezondheidsgegevens gelden strenge eisen. Je bent als werknemer beschermd. Er mag op je werk bijvoorbeeld ook geen lijst worden bijgehouden wie wel en niet al een prik hebben gehad.
En de grootste vakbond van Nederland, FNV: https://www.fnv.nl/nieuwsbericht/algemeen-nieuws/2021/08/visie-fnv-op-verplichte-vaccinatie
Vaccinatieverplichting mag niet
FNV-vicevoorzitter Kitty Jong heeft in de media aangegeven, dat de FNV zeer vóór vaccinatie is. Maar niet, dat het verplicht door werkgevers wordt opgelegd. Dat kan ook helemaal niet volgens de wet. Het gaat ook in tegen de grondrechten van werknemers: het recht om zelf keuzes te maken over wat er met je lichaam gebeurt. Bovendien heb je het recht om daarover niets mede te delen, om redenen van privacy.
Leden bijstaan
Er zou dus iets aan de wet moeten veranderen, of rechters zouden een belangenafweging moeten maken waaruit blijkt, dat de werkgever dit van werknemers mag vragen. De FNV heeft leden niet opgeroepen zich te melden. De bond heeft na een vraag van de media hierover gezegd, dat ze leden die gedwongen worden zich te laten vaccineren, op hun verzoek zal bijstaan. Desnoods met juridische middelen.
De KNMG: https://www.knmg.nl/advies-richtlijnen/dossiers/covid-19-vaccinatie/covid-19-vaccinatie-faq.htm
Een werkgever in de zorg mag niet aan een zorgmedewerker vragen of hij/zij is gevaccineerd. Of iemand gevaccineerd is, is een persoonsgegeven over iemands gezondheid en daarom mag hier niet naar gevraagd worden. Als een werkgever er toch naar vraagt, dan hoeft de zorgmedewerker geen antwoord te geven.
Een bedrijfsarts mag dit wel vragen en mag deze gegevens ook registreren. Als de informatie van belang is in verband met ziekteverzuim of re-integratie (verplicht spreekuurcontact), dan moet iemand antwoord geven
Voor informatie over juridische middelen verwijzen we je door naar de oproep van advocaat Bart Maes op LinkedIn en zie ook zijn informatie over het kort geding van 28 september 2021.
Advocaat C.N. Schmidt, verbonden aan MMRL Advocaten, benadrukt dat de vraag of de werkgever vaccinatie verplicht mag stellen al snel samenhangt met de inzet van andere, minder vergaande maatregelen. Denk aan thuiswerken, (zorg)personeel inzetten op minder kwetsbare posities of patiëntengroepen, maar ook het regelmatig afnemen van zelftesten. Per geval en per werkomgeving zou moeten worden bekeken of vaccinatie van werknemers mag worden gevergd. In veel situaties is vaccineren gewoonweg niet nodig en kan om die reden niet worden geëist. Het gaat immers om een zeer ingrijpende inbreuk op een grondrecht: het recht op lichamelijke integriteit. Dit zou alleen gerechtvaardigd zijn, wanneer duidelijk is, dat vaccineren de enige mogelijkheid is.
Lees ook ‘Juridische verdedigingslinie tegen onvrijwillige test of prik’ >