Wanneer je niet behoort tot de risicogroep, maar overweegt je te laten vaccineren om de kans op een ernstige Covid-19-infectie te verkleinen, dan is het belangrijk:
- te weten hoeveel bescherming de vaccins je geven;
- te weten wat jouw individuele kans is om een ernstige Covid-19-infectie op te lopen;
- en dit af te zetten tegen de (nog onbekende) kans op schade die de vaccins je zouden kunnen geven.
Recent werd onder meer in de Lancet, een vooraanstaand medisch tijdschrift, een aanvullend perspectief gepubliceerd over hoeveel bescherming de vaccins bieden. Hieronder komen deze en andere studies aan bod om zo vanuit een ander gezichtspunt de bescherming en risico’s van de coronavaccins te belichten.
Vooropgesteld: het Artsen Collectief vindt dat als de huidige vaccins bewezen veilig zouden zijn – ook op de (middel)lange termijn – een bredere vrijwillige vaccinatiecampagne ook onder niet-risicogroepen wellicht begrijpelijk zou zijn. Vooral als aangetoond zou worden dat vaccinatie er toe zou leiden dat je anderen niet meer kunt besmetten, dan wel dat er groepsimmuniteit zou ontstaan. Echter, die data zijn er (nog) niet. Ook ontbreken de veiligheidsdata voor meer dan een paar maanden na vaccinatie.
Al met al benadrukken wij daarom de noodzaak terughoudend te zijn met het vaccineren van groepen voor wie de kans op een ernstige Covid-19-infectie klein is. Zoals de mensen zonder specifiek onderliggend lijden (zie RIVM richtlijnen risicogroepen) en jonger dan 70 jaar. Volgens de RIVM richtlijn lopen ook “zwangeren geen verhoogd risico om geïnfecteerd te worden”, of op een ernstiger beloop bij Covid-19.
Hoeveel bescherming biedt het vaccin jou?
Op basis van de eerste studies (gefinancierd door onder meer de vaccinfabrikanten zelf) moeten om bij één persoon een ernstige Covid-19-infectie te voorkomen, tussen de 78 en 119 mensen zich laten vaccineren, afhankelijk van het vaccinmerk. Dick Bijl ging daar recentelijk nog op in bij Op z’n kop, de podcast van NPORadio2.
Dat betekent dat maar één persoon van alle bijvoorbeeld 119 gevaccineerde personen een lager risico loopt om ernstige Covid-19 te krijgen. En dat dus, zoals vaak, maar een deel van alle mensen die het medicijn of vaccin krijgen, er ook daadwerkelijk door beschermd is.
Aangezien je bij het krijgen van een vaccin ook bepaalde risico’s op bijwerkingen loopt, is het allereerst belangrijk te weten hoe hoog het risico voor jou is om ernstige Covid-19 te krijgen. Om af te kunnen wegen of het dusdanig hoog is, dat het het waard is bepaalde risico’s op bijwerkingen te willen lopen.
Welk risico je ongeveer loopt, kun je berekenen via bijvoorbeeld de ‘Oxford’ rekentool.
Het risico om te overlijden aan Covid-19 is voor het overgrote deel van de bevolking zeer klein. Hierover schreven we eerder:
- voor mensen onder de 70 jaar die ziek worden door het SARS-CoV2-virus, is de mortaliteit 1 op 2.600, dus 0,04 %.
- voor mensen onder de 40 jaar daalt dit zelfs naar 0,001%: één op de honderdduizend.
(Bij deze getallen is het sterfterisico gelijk verdeeld over alle leeftijdsgroepen. In werkelijkheid klopt dat niet en liggen de getallen nog lager). Bron: artsencollectief.nl/is-het-coronavirus-gevaarlijk
The Lancet publiceerde op 20 april 2021 een interessante comment over de effectiviteit van de Covid-19-vaccins. (Bron: The Lancet Microbe 20 april 2021 COVID-19 vaccine efficacy and effectiveness—the elephant (not) in the room – The Lancet Microbe.) Hierin wordt naast de wereldwijde gecommuniceerde Relatieve Risico Reductie (RRR) van zo’n 65 tot 95% ook de Absolute Risico Reductie (ARR) genoemd.
Vereenvoudigde korte samenvatting The Lancet
RRR en ARR
De werkzaamheid van een vaccin wordt in het algemeen gerapporteerd als een Relatieve Risico Reductie (RRR). Het gebruik van de RRR geeft in het geval van de coronavaccins een onterecht gunstig beeld; het lijkt groter dan dat het in werkelijkheid is. Een meer realistisch beeld geeft de Absolute Risico Reductie, de ARR. Afhankelijk van de eenheid waarin de effectiviteit wordt uitgedrukt, kan een heel ander beeld ontstaan.
RRR
De vaccinfarmaceuten publiceren effectiviteitspercentages – de RRR – van 67% (Janssen) tot wel 95% (Pfizer). Bij het Pfizer-vaccin betekent dit simpelweg dat bij blootstelling aan het virus het aantal mensen dat daadwerkelijk (ernstig) ziek wordt met 95% daalt. Als bijvoorbeeld in een grote controlegroep zonder vaccin 100 mensen ziek worden, dan zouden er met het vaccin nog maar 5 ziek worden; dit is de Relatieve Risico Reductie – RRR.
Deze ‘effectiviteitspercentages’ slaan dus op de mensen die in aanraking komen met het virus én voor wie een vaccin dus direct helpt.
ARR
Maar misschien is het wel veel redelijker om gewoon te kijken naar de winst van het vaccin voor de héle bevolking. Dan moet je dus kijken naar hoeveel mensen er in totaal minder ziek worden als gevolg van het vaccin, de Absolute Risico Reductie – ARR.
Als je dat doet, dan zien de effectiviteitspercentages er anders uit: in de studies van de farmaceuten bleek de ARR bij het Janssen vaccin 1,2% te zijn en bij het Pfizer vaccin 0,84%.
Dit komt omdat de meeste vaccinaties gegeven worden aan mensen die helemaal niet met het virus in aanraking komen.
1 op 117
Naast RRR/ARR, is een andere belangrijke maat: het aantal gevaccineerden dat nodig is om één Covid-19 te voorkomen.
Zo moeten er, om één besmetting te voorkomen, ongeveer 117 mensen met Pfizer gevaccineerd worden.
Hoeveel mensen moeten er dan gevaccineerd worden om één ziekenhuisopname te voorkomen of om één overlijden te voorkomen? Deze getallen zullen vele malen hoger liggen en vanuit dat perspectief zijn veruit de meeste coronavaccinaties dus onnodig. Immers, we weten nog niet wat de bijwerkingen zijn op middellange – en lange termijn of misschien wel in de volgende generatie.
Misschien toch goed om deze andere kijk op de coronavaccins in het achterhoofd te houden.
Het is normaal om de RRR te publiceren. Deze houdt echter geen rekening met het ‘vooraf-risico’ dat een persoon loopt op het krijgen van de ziekte of de mate waarin de ziekte voorkomt.
Bij het nieuwe coronavirus weten we dat zowel hoge leeftijd, als specifieke onderliggende ziekten sterk van invloed zijn op het risico om een ernstige Covid-19-ziekte op te lopen en/of er aan te overlijden.
Daarnaast is, evenals in 2020, ook dit jaar tussen mei en oktober vrijwel geen coronavirus aanwezig, onder andere als gevolg van verandering in temperatuur en luchtvochtigheid. Omdat al dit soort omstandigheden invloed hebben op het risico van een individu om ernstige Covid-19-ziekte op te lopen, is het belangrijk om ook de Absolute Risico Reductie mee te wegen in de besluitvorming.
Absolute risicoreductie (ARR) = 0,84 – 1.3%
De ARR-percentages liggen (afhankelijk van het vaccinmerk) tussen de 0,84 en 1,3%
De enige niet-farmaceutisch gesponsorde studie hierover vond plaats in Israël. Deze toonde aan dat er zelfs 217 mensen (in plaats van de eerder genoemde 119 mensen) gevaccineerd moeten worden om één persoon te beschermen.
De ARR lag in die studie ook lager, namelijk op 0,46% afname van het risico om een (ernstige) Covid-19 door te maken.
Kortom, er zijn veel parameters belangrijk om iets te kunnen zeggen over hoe goed een vaccin zal werken in een specifieke persoon. Omdat er daarnaast nog geen bijwerkingen op de (middel)lange termijn bekend zijn, vinden wij het belangrijk dat er hierover door de overheid en medische instanties zo feitelijk mogelijk en niet te rooskleurig gecommuniceerd wordt.
Hieronder een aantal grafieken en tabellen uit de meest recente weekupdate van het RIVM.
Bron: https://www.rivm.nl/sites/default/files/2021-06/COVID-19_WebSite_rapport_wekelijks_20210608_1316_final.pdf
Figuur 47.B de Leeftijdsverdeling en man-vrouwverdeling van aan de GGD’en gemelde overleden personen positief voor SARSCoV-2.
Voor mensen onder de 70 jaar, buiten de bekende risicogroepen om, is het risico op overlijden als gevolg van een COVID-19 infectie zeer klein.
(https://www.rivm.nl/coronavirus-covid-19/risicogroepen)
1.665846 positieve test uitslagen voor SARS-CoV2.
30.603 personen werden daarvan opgenomen als gevolg van ernstige COVID-19, dat is 1,8%
17.695 personen daarvan zijn overleden, dat is 1,1% (alle leeftijdsgroepen samen)
Kijken we naar de leeftijd onder de 70 jaar (tabel 12.5 hieronder), dan zijn er 1.910 mensen onder de 70 jaar overleden aan/of met corona en 192 mensen onder de 70 jaar zonder onderliggend lijden (zie onderstaande tabel 26 voor wat onderliggend lijden inhoudt). Van 518 personen werd dit niet vermeld.
Ter vergelijking:
“In 2019 stierven in totaal 20.988 mensen in de leeftijdsgroep van 15 tot 65 jaar. Longkanker was verantwoordelijk voor de meeste sterfte onder 15- tot 65-jarigen. Zelf toegebracht letsel (suïcide), coronaire hartziekten, borstkanker en dikke darmkanker stonden op de plaatsen twee tot vijf.”
“In 2019 overleden in Nederland 151.885 mensen. Dementie, longkanker, beroerte, coronaire hartziekten en hartfalen vormden de top vijf van doodsoorzaken die leiden tot de hoogste sterfte. Wanneer we kijken naar ziektegroepen (ICD-10-hoofdstukken), overleden de meeste mensen aan kanker en goedaardige tumoren (nieuwvormingen). Van de 151.885 personen die in 2019 in Nederland overleden, stierven 46.864 personen (31%) aan kanker en goedaardige tumoren en 37.433 personen (25%) aan hart- en vaatziekten. De overige ICD-10-hoofdstukken waren allemaal voor minder dan 10% van de totale sterfte verantwoordelijk.”
De risicofactoren om een ernstige corona-infectie door te maken, bestaan grotendeels uit de ziekten die in de top 5 van meest voorkomende doodsoorzaken voorkomen. Dat betekent dat een aanzienlijk deel van de mensen dat overleed aan Covid-19 anders waarschijnlijk overleden zou zijn aan het onderliggend lijden.
Dit laatste perspectief hebben wij de afgelopen anderhalf jaar gemist in de media en in de communicatie over de overlijdens en ziekenhuisopnames ten gevolge van óf met Covid-19. Dit perspectief van hoge leeftijd en onderliggend lijden lezen we nu echter wel terug in de berichtgeving rondom het overlijden vlak na vaccinatie.
Wij vinden het belangrijk dat deze perspectieven gelijkelijk gebruikt worden, zodat er geen kans op onverhoopte misleiding of rooskleurigere weergave ontstaat met betrekking tot de risico’s van de vaccinaties en het risico op ernstige Covid-19.
Wegen de risico’s op tegen een (kleine) bescherming van het vaccin?
Bij het besluit om je wel/niet te laten vaccineren, zou het goed zijn om je kans op het ontwikkelen van bijwerkingen op de korte (directe) en lange (over tien jaar of langer) termijn mee te wegen. Want hoe jonger je bent, des te langer je risico loopt op het ontwikkelen van bijwerkingen als gevolg van het vaccin.
Wat deze bijwerkingen zijn, is nog onbekend. Er zijn echter internationaal meerdere hoogleraren die hier grote zorgen over hebben. Dit lijkt ons vooral voor mensen die zich laten vaccineren om een andere reden dan om zich zelf te beschermen (zoals ‘op vakantie kunnen’ of ‘anderen beschermen’) extra belangrijk om mee te wegen in hun besluit.
Wij zien met zorg de ontwikkeling waarbij de druk op het vaccineren van steeds jongere mensen lijkt toe te nemen.
Wij willen met klem waarschuwen dat er aanwijzingen zijn dat het vaccineren van niet-risicogroepen schadelijker zou kunnen zijn dan het risico van het krijgen van een coronainfectie.
Zo blijkt bijvoorbeeld uit de bijsluiter van het Pfizervaccin dat kinderen tussen de 12 en 16 jaar die gevaccineerd werden 0,4% kans op ernstige bijwerkingen hadden. (Pagina 27 van pdf)
Wat is de kans op overlijden als gevolg van / na vaccinatie?
Overlijden kan ook helaas een bijwerking van de vaccinatie zijn. Zie het rapport van het Lareb over 94 gemelde overlijdens na vaccinatie in de eerste acht weken van de vaccinatiecampagne in januari en februari 2021. Bron: https://www.lareb.nl/media/aluowkda/signals_2021_cases_fatal_outcomes_covid_vaccine.pdf (lareb.nl)
“Bijwerkingencentrum Lareb laat in haar tweewekelijkse rapportage weten dat het centrum tot en met 6 juni 2021 69.800 meldingen met 384.558 vermoede bijwerkingen heeft ontvangen. De meeste gemelde klachten passen bij reeds bekende bijwerkingen zoals hoofdpijn, spierpijn en reacties op de prikplek”.
Sinds de start van de vaccinatiecampagne ontving het Lareb 381 meldingen van overlijden kort na ontvangst van de coronavaccinaties. De meeste meldingen gingen over het vaccin van Pfizer/BioNTech. Van deze overlijdens waren er 33 bij mensen onder de leeftijd van 65 jaar. https://www.lareb.nl/pages/update-van-bijwerkingen
Nu is een overlijden na vaccinatie niet automatisch veroorzaakt door de vaccinatie, maar aangezien we nog zo weinig weten over de nadelen van de vaccinaties dient zeer secuur met dit soort informatie omgegaan te worden.
Een aantal andere bronnen:
– https://artsencollectief.nl/amerikaanse-arts-aan-het-woord-covid19-is-about-the-virus-covid19-is-about-the-vaccin/
– https://overnu.nl/wp-content/uploads/2021/04/Corona-update-PG-NL-.pdf , vanaf pagina 14 gaat het over de vaccinaties.
Voorkomt het vaccin dat je anderen kunt besmetten?
Het rapport van de Gezondheidsraad beschrijft dat vaccinatie een tijdelijke en gedeeltelijke afname van de kans op besmettelijkheid kan geven, maar beschrijft nadrukkelijk niet dat een vaccinatie enige vorm van garantie biedt dat iemand op een bepaald moment niet besmettelijk is. Dit betekent ons inziens dat er geen onderbouwing is voor het gebruik van een vaccinatiepaspoort als toegangsbewijs, als het doel is om massaverspreidingsevenementen te voorkomen op bijvoorbeeld een festival. En het betekent eveneens dat er op het moment geen andere redenen zijn dan de kans op risicoafname bij jezelf voor het krijgen van een ernstige Covid-19-infectie.
Bron: https://www.gezondheidsraad.nl/documenten/adviezen/2021/05/20/transmissie-na-vaccinatie
Het werkelijk goed onderzoeken van de voor- en nadelen van vaccinatie zal lastig worden nu bijvoorbeeld Pfizer zijn onderzoeksgroepen al gedeblindeerd heeft, door ook de controlegroep te vaccineren. Dit betekent dat er vanaf dat moment geen vergelijk meer mogelijk is tussen de wel- en niet- gevaccineerde personen in de studie. Dat maakt het vrijwel onmogelijk om goed onderscheid te maken tussen welk risico een gevaccineerd persoon loopt ten opzichte van een niet-gevaccineerd persoon, zowel ten opzichte van de kans op Covid-19 als de kans op bijwerkingen.
Bron: https://www.bmj.com/content/373/bmj.n1244
Conclusie
Zoals uit voorgaande blijkt, is de kans op ziek worden en eventueel overlijden niet groot voor mensen die niet in een risicogroep vallen en jonger dan 70 jaar zijn. Vaccinatie blijft een persoonlijke en vrijwillige keuze. Wij raden mensen aan om bij de afweging over al dan niet vaccineren met hun (huis)arts te praten over de voor- en nadelen ervan.
Als de huidige vaccins bewezen veilig zouden zijn, ook op de (middel)lange termijn, dan zou een bredere vrijwillige vaccinatiecampagne ook onder niet-risicogroepen wellicht begrijpelijk zijn. Vooral als aangetoond zou worden dat vaccinatie er toe zou leiden dat je anderen niet meer kunt besmetten, dan wel dat er groepsimmuniteit zou ontstaan. Die data zijn er echter (nog) niet. Ook ontbreken de veiligheidsdata voor meer dan een paar maanden na vaccinatie.
Al met al benadrukken wij de noodzaak om terughoudend te zijn met het vaccineren van groepen voor wie de kans op ernstige Covid-19 klein is. Zoals mensen onder de 70 jaar en buiten de risicogroepen.
Wij hopen dat niets anders dan verbetering van de volksgezondheid de drijfveer is voor de huidige massale en niet eerder vertoonde vaccinatiecampagnes.