Gezondheid heb je voor het grootste deel zelf in de hand, bepaald door je levensstijl. Geneeskunde komt pas later in beeld, en medicatie is slechts een deel van het geheel.
Soms lijkt het alsof een betere gezondheid of het behoud ervan afhangt van medicatie, maar dat is niet het geval. Gezondheid wordt sterk beïnvloed door je mentale staat van zijn en de omgeving waarin je leeft, inclusief voeding, beweging, sociale interacties en de balans tussen inspanning, stress en ontspanning.
In acute situaties kan medicatie belangrijk zijn, maar voor veel chronische, leefstijlgerelateerde aandoeningen (zoals bijvoorbeeld astma, eczeem, hart- en vaatziekten, obesitas, diabetes en hoge bloeddruk) is het niet per se de eerste keuze. Een aanpak op basis van een goed gesprek, zelfkennis, motivatie, doorzettingsvermogen, de juiste kennis, en begeleiding van artsen en andere professionals is vaak effectiever.
In Nederland is medicijngebruik de derde doodsoorzaak (na kanker en hart- en vaatziekten), terwijl ook nog eens 1 op de 3 mensen voorgeschreven medicatie niet gebruikt. Dit roept vragen op over de effectiviteit van ons huidige systeem, vooral gezien de aanzienlijke winsten van farmaceutische bedrijven tegenover bezuinigingen op zorgverzekeringen, geestelijke gezondheidszorg en ouderenzorg. Een fundamentele verandering in het denken over ziekte en gezondheid is nodig.
Het is cruciaal dat JIJ het eigenaarschap over je gezondheid weer opeist, voor de verbetering en het behoud van jouw gezondheid. Want in een systeem waar we afwachten tot ziekten zich voordoen en vervolgens verwachten dat anderen de oplossingen aandragen, waar gemakzuchtige leefgewoonten worden omarmd, en waar verondersteld wordt dat aftakeling al begint bij het bereiken van de veertig, zijn de vooruitzichten voor de toekomst niet gunstig.
Het is daarom essentieel dat individuen het eigenaarschap over hun gezondheid terugnemen. Onze bewustwordingscampagne ‘Je lichaam is van jou’ is een eerste stap in deze richting. Doe mee en denk mee, want de verantwoordelijkheid voor jouw gezondheid ligt bij jou.
Wij willen zoveel mogelijk mensen in staat stellen de regie over hun gezondheid in eigen hand te nemen en gezondheidsbevordering tot een prioriteit te maken.
Om deze verandering te ondersteunen, geven we hieronder enkele suggesties als eerste stap. Lees meer over zingeving, stressmanagement, ademhaling, en andere relevante onderwerpen. Voorkom ontstekingsreacties in je lichaam door voldoende beweging, blootstelling aan de zon, inname van omega-3 en -9 vetzuren, vitamine D3, beperking van suiker en ultra-bewerkt voedsel, en lichamelijk contact.
Verminder ook suiker, koolhydraten, alcohol, roken en vapen voor een sterker lichaam en beter herstel.
Recente artikelen van het Artsen Collectief behandelen onder andere het risico op depressie bij consumptie van ultrabewerkt voedsel, de essentie van vitamine D3 voor een goede gezondheid, en hoe een omhelzing het immuunsysteem kan helpen.
Centrale pijlers hierbij zijn: bescherming van lichamelijke integriteit, behoud van zelfbeschikking, nadruk op leefstijl en eigen verantwoordelijkheid, en indien mogelijk, de vrijheid om je zorgverlener te kiezen. Als we serieus werk maken van deze principes, transformeert de zorgverlener naast hulpverlener ook in een soort coach. Deze coach helpt je om naar eigen inzicht en in relatie tot anderen goed voor jezelf te zorgen en voor het ecosysteem waarvan je deel uitmaakt.
Leefstijl
Een gezonde leefstijl blijkt de meest effectieve manier te zijn om het zelfherstellend vermogen te ondersteunen en te stimuleren. Met de juiste informatie en begeleiding kunnen mensen zélf voor een gezondere leefstijl kiezen, wat niet alleen zeer kosteneffectief is maar ook een duurzame oplossing vormt, nu en in de toekomst.
70-90% van veel voorkomende aandoeningen als darmkanker, hart- en vaatziekten en diabetes hebben direct te maken met leefomstandigheden én leefstijl. Actieve gezondheidsbevordering bij de behandeling van ziekte geeft ook veel winst. Recent Nederlands onderzoek naar de behandeling van diabetes type 2 met voedingsaanpassingen wijst uit dat bijna 90% van de behandelde mensen dankzij leefstijlaanpassingen kan stoppen met medicatie!
Ook is bewezen dat het eten van meer groenten en fruit de kans op ontwikkeling van type 2 suikerziekte verkleind.
Met de oproep om vol in te zetten op leefstijl sluiten we aan bij een eerdere oproep aan het kabinet van Lifestyle4health, een samenwerkingsverband tussen TNO, het LMC en artsenorganisaties: “Als leefstijl ooit op de agenda zou moeten staan, dan is het nu. De cijfers liegen er niet om.
De overgrote meerderheid van de corona-geïnfecteerde patiënten op de IC had overgewicht, obesitas en/of een of meerdere aandoeningen.”
De urgentie is groot: in 2020 had 50% van de Nederlanders van 18 jaar en ouder matig of ernstig overgewicht (BMI hoger dan 25) en 13,9% obesitas (BMI hoger dan 30). Deze cijfers zijn gebaseerd op zelfrapportage van lengte en gewicht.
Bewegen
Prof. Eric Scherder, de bekende Nederlandse voorvechter van bewegen, benoemt dat er lang voor corona al een andere pandemie aanwezig was, namelijk die van de ‘lichamelijke inactiviteit’. Al in 2012 is uit studies gebleken dat er per jaar wereldwijd 5,3 miljoen mensen overlijden aan ziekten die gerelateerd zijn aan lichamelijke inactiviteit: diabetes type 2, obesitas en hart- en vaatziekten. In vervolgstudies uit 2016 en 2019 werd dat beeld weer bevestigd: deze pandemie was niet gestopt. Het gaat om dezelfde groep mensen die het meest kwetsbaar bleken te zijn voor de complicaties van Covid-19. Wie te weinig beweegt, is extra kwetsbaar voor infecties. Er is zelfs een nieuw begrip door ontstaan: ‘zitdoden’. Bewegen is dus letterlijk van levensbelang. Of het nu wandelen, fietsen, sporten, yoga, tai chi etc. is, bewegen versterkt niet alleen de spieren, botten en vaten, maar verbetert ook de hersenfuncties (preventie van dementie) en de stemming. Bewegen gaat depressies tegen en kan ze verminderen!
Ademhaling
Het is evident dat een goede ademhaling – voldoende opname van zuurstof en uitademing van kooldioxide – essentieel is voor onze gezondheid. Chronisch tekort aan zuurstof kan tot allerlei ziekten, zelfs kanker leiden, en verzwakt het immuunsysteem. Is het toeval dat de coronapandemie begon in streken met veel luchtvervuiling, Wuhan en de Povlakte? In de praktijk hebben veel mensen problemen met hun ademhaling. Naast astma, hyperventilatie en COPD blijkt 6-10% van de Nederlandse bevolking allerlei klachten te hebben die veroorzaakt worden door zogenaamd disfunctioneel ademen.
Gezonde frisse lucht, goede ventilatie, ontspanning en ademhalingsoefeningen versterken onze weerstand. Een extra reden om buiten te sporten en te bewegen is dat de kans op besmetting in de buitenlucht zeer klein is.
Doe dan ademhalingsoefeningen; een verlaging van stress kan zorgen voor een sneller herstel. Ook kunnen specifieke ademhalingsoefeningen met een retentieperiode helpen om je afweersysteem te versterken. Kijk bijvoorbeeld eens naar de methode van Wim Hof.
Voeding
In juli 2020 verscheen er een voorwoord van hoofdredacteur Fiona Godlee in British Medical Journal, waarin zij de voedingsindustrie medeverantwoordelijk stelt voor de huidige pandemie. Niet alleen verhoogt obesitas de kans op een ernstig verloop van deze ziekte, het is ook een grote factor bij tal van chronische aandoeningen zoals diabetes type 2, hoge bloeddruk en hart- en vaataandoeningen.
De obesitasepidemie hangt nauw samen met het overmatig gebruik van suiker en snel verteerbare koolhydraten, die veel in industrieel bewerkte voeding voorkomen en afgebroken worden tot glucose. Een teveel aan glucose in het bloed wordt omgezet in glycogeen én vet.11
Er is genoeg bekend over de ziekmakende invloed van (andere) toxische stoffen in ons milieu en voeding. Onlangs meldde prof. Bas Bloem, hoogleraar Neurologie in het Radboudumc, in een college dat toxische stoffen in onze voeding een belangrijke oorzaak zijn van de enorme toename van de ziekte van Parkinson. Naar aanleiding van de coronacrisis adviseert de Raad voor Volksgezondheid en Samenleving (RVS): Gemeenten moeten mogelijkheden krijgen om een teveel aan fastfoodwinkels of snackbars te weren. Ook pleiten we voor het invoeren van een suikertaks, btw-verlaging op gezond eten zoals fruit en groenten, en een verbod op reclame voor ongezond voedsel.
Omgekeerd kan gezonde voeding, voornamelijk (liefst biologisch) groente en fruit, voldoende water en het mijden van industrieel bewerkte voeding wonderen doen, ook voor onze weerstand.
Het Artsen Collectief is een voorstander van onbewerkte voeding, weinig suiker en een gezonde leefstijl voor het vergroten van gezondheid en tegengaan van ziektes.
Ultra bewerkte voeding is voedsel dat in de eigen keuken moeilijk te maken is. Denk hierbij aan snoep, frisdrank, chips, kant- en klaarmaaltijden, snacks en fastfood. Er zijn steeds meer aanwijzingen dat dat ultra bewerkte voeding het risico op depressie kan beïnvloeden.
Vitamines en mineralen
Veel mensen hebben zonder het te weten chronische tekorten aan vitamines en mineralen, bijvoorbeeld een tekort aan vitamine C, vitamine D en zink, welke juist ons immuunsysteem ondersteunen. Daarmee zijn ze in veel gevallen meer vatbaar voor het ontstaan van een virusinfectie en bovendien zou een eenmaal opgelopen infectie door acute tekorten een ernstiger verloop en uitkomst kunnen krijgen. Op Zelfzorg Covid-19 lees je hoe je ervoor kunt zorgen dat er geen chronische en acute tekorten aan mineralen en vitamines zijn zodat je immuunsysteem optimaal kan functioneren.
Recent schreven we Vitamine D: de werking in ons lichaam; over hoe vitamine D essentieel is voor een goede gezondheid.
Een optimaal immuunsysteem
Met deze praktische aanbevelingen op het gebied van onder andere goede voeding, beweging, stress verminderen en slaap, kun je je immuunsysteem versterken. Daarmee wordt de kans vergroot op gezond blijven.
Stress en ontspanning
Prof. Bessel van der Kolk, de Nederlandse hoogleraar psychiatrie aan Harvard University, zei in het begin van de lockdown: ‘Being in a situation where you cannot do what you always do, where you’re basically rendered helpless, that’s the situation of trauma. The definition of trauma is being unable to do anything to change the situation. So, we’re all living under a pretty traumatic cloud right now and we don’t know what is going to happen and don’t know what we can do very well how to control it. So, the underlying thing that we control is our own reactions.’
De Amerikaanse celbioloog Bruce Lipton vertelt in zijn lezingen, gebaseerd op zijn boek Biology of belief, hoe ons herstelvermogen en immuunsysteem versterkt worden door rust en ontspanning. Op microscopisch niveau heeft hij kunnen aantonen dat cellen proberen te ‘vluchten’ van giftige stoffen en negatieve invloeden (chronische stress), en dat zij juist gedijen in een milieu waarin gezonde voeding aanwezig is, rust en liefde. Hetzelfde geldt voor hogere systemen, voor organen en organismen, dus ook voor de mens als geheel. Angst verkrampt en vernauwt ons bewustzijn, terwijl vertrouwen, ontspanning en veiligheid mensen helpen in hun groei en genezingsproces.
Prof. Pierre Capel, emeritus-hoogleraar Immunologie, laat in zijn boek Het emotionele DNA zien hoe onze emoties invloed hebben op het wel of niet aflezen van genen, op ons hele DNA en daarmee op ziekte en gezondheid. Kort gezegd: voortdurende stress remt de groei, verlaagt het bewustzijn en remt het immuunsysteem, terwijl liefde, vertrouwen en veiligheid de groei en ontwikkeling stimuleren, het bewustzijn verruimen, het immuunsysteem versterken en het zelfherstellend vermogen aanwakkeren.
Zingeving
Een van de redenen waarom mensen op het Japanse eiland Okinawa zo (gezond) oud worden – een op de duizend mensen is 100 jaar of ouder – is volgens de onderzoekers van de zogenaamde Blue Zones (afgebakende gebieden waarvan de bevolking een specifieke levensstijl en leefomgeving deelt en waar de mensen meetbaar langer leven) het begrip ‘ikigai’, dat zoiets betekent als ‘de reden om ’s morgens op te staan’. Het is de combinatie van het gevoel van verbondenheid, van betekenis kunnen zijn voor anderen en iets te doen wat ertoe doet.
Meer informatie en bronnen